Έργα του Αντώνη Μαλαβάζου: «Αρμονία και Δυαδικότητα»

«Εκεί όπου το αντίθετο δεν είναι σύγκρουση αλλά συμπλήρωμα, γεννιέται η αρμονία.»

Κάθε μήνα, τα «Καριτσιώτικα Νέα» φιλοξενούν ένα ξεχωριστό έργο του Αντώνη Μαλαβάζου, του ταλαντούχου ζωγράφου από το χωριό μας. Μέσα από αυτή τη σειρά, θέλουμε να φέρουμε το κοινό πιο κοντά στον κόσμο του Αντώνη και να μοιραστούμε την έμπνευση που πηγάζει από τη δουλειά του.

Το σημερινό έργο, με τίτλο «Αρμονία και Δυαδικότητα», απλώνεται σαν κίνηση ζωής μέσα στο νερό. Οι καμπύλες των ψαριών και τα αντίθετα χρώματά τους – το φως και το σκοτάδι, το κόκκινο και το μαύρο, το λευκό και το γαλάζιο – πλέκονται σε μια χορογραφία που θυμίζει πως η ομορφιά γεννιέται από την ισορροπία των αντιθέσεων. Είναι μια στιγμή όπου η τέχνη μας προσκαλεί να δούμε τον κόσμο σαν ενότητα, παρά τις αντιφάσεις του.

Τα έργα του Αντώνη προωθούνται υπό το εμπορικό σήμα "Adoni Art By Tony". Αν ενδιαφέρεστε να αποκτήσετε προσαρμοσμένα καλλιτεχνικά έργα του, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του μέσω email στο andonimalavazos@gmail.com.

Ανακαλύψτε τη γοητεία των έργων του Αντώνη και ξεκινήστε ένα μοναδικό καλλιτεχνικό ταξίδι!

Ανέκδοτο: Πως βγήκε το παρατσούκλι «Βατσούρας»

Δημήτρης Ευαγγέλου Κατσάμπης

από τα λόγια του αείμνηστου πατέρα γύρω από τη φωτιά

Στην ανηφόρα της Καρίτσας, με το φλασκί στο χέρι και τον ήλιο στη ράχη, γεννήθηκε ο «Βατσούρας». Ένα παρατσούκλι που έγινε οικογενειακό καμάρι.

«Καθίστε, παιδιά μου, πιο κοντά στη φωτιά, να πυροθούμε και να σας πω κι εγώ μια ιστορία,» θυμόμαστε τον πατέρα μας, τον Βαγγέλη τον Κατσάμπη — τον γνωστό Βατσούρα — να μας λέει όταν χιόνιζε όξω κι εμείς μαζευόμασταν γύρω απ’ το τζάκι.

Πριν χρόνια πολλά, εκεί πάνω στις πετροτραχιές της Καρίτσας, στην αγκαλιά του Πάρνωνα, ζούσε ένας φτωχός γεωργοτσοπάνης. Η ζωή του ήτανε δεμένη με τη γη· όπου πατούσε, άφηνε σημάδι πάνω στις πέτρες και στα πουρνάρια, λες κι αυτά θυμόντουσαν το πέρασμά του.

Ήταν προπάππος απ’ το δικό μας σόι των Κατσαμπαίων. Χωραφάς στ’ Ανασκέλα, σκυμμένος ολημερίς, πάλευε με τη γη και με τον ήλιο. Ο ιδρώτας του έσταζε σαν ευκή για το ψωμί της φαμελιάς του.

Σαν έγερνε ο ήλιος πίσω απ’ τις ράχες, μάζευε τα σύνεργα και τραβούσε την ανηφόρα για το χωριό. Μα δεν περπάταγε όπως οι άλλοι. Όχι. Κάθε τόσο κοντοστεκόταν, έβρισκε μια πέτρα στ’ ανάμεσα στα πουρνάρια, κι έπαιρνε ανάσα.

Κι εκεί, έβγαζε το φλασκί απ’ τη ζώνη, το σήκωνε ψηλά κι άφηνε το νερό να τρέχει με γουργουρητό, σαν ρυάκι που ξυπνάει στις χαράδρες. Οι στάλες άστραφταν στον ήλιο πριν πέσουν στο διψασμένο του στόμα. Κι ο ήχος —βου… βου… βου, τσου… τσου… τσου… κι ύστερα ρου… ρου… ρου… — αντηχούσε σα να ’χε βάλει κι ο Πάρνωνας φωνή να τραγουδάει μαζί του.

Οι χωριανοί που τον βλέπανε, διασκέδαζαν και φώναζαν:
«Να! Ο Βατσούρας που ’ρχεται!»

Στην αρχή, παιδιά μου, ήταν πείραγμα, παρατσούκλι. Μα σιγά-σιγά κόλλησε απάνω του, όπως κολλάνε τα πουρνάρια στις ξεροπέτρες.

Κι ύστερα, σαν αντρώθηκαν τα παιδιά του κι ήρθανε εγγόνια και δισέγγονα, το όνομα δεν χάθηκε. Το δικό μας παρακλάδι των Κατσαμπαίων κράτησε για πάντα το παρατσούκλι Βατσούρας. Όχι σαν βάρος· μα σαν καμάρι. Σαν θύμηση ενός προπάππου που έκανε μια γουλιά νερό… παρακαταθήκη των προγόνων.

A Tale: How the Nickname “Vatsouras” Came About

Dimitris Evangelou Katsambis

As told by his late father, around the fireside

 

On the uphill track to Karitsa, with a flask in hand and the sun on his back, “Vatsouras” was born; a nickname that in time became the pride of the family.

“Come closer to the fire, kids, let’s get warm, and I’ll tell you a story,” we remember our father, Vangelis Katsambis — better known as Vatsouras — saying whenever the snow fell outside and we gathered around the hearth.

Many years ago, up there among Karitsa’s stony slopes, in the embrace of Mount Parnonas, lived a poor farmer. His life was tied to the land; wherever he stepped, he left a mark upon the stones and the bushes, as if even the gnarled oaks and brambles remembered his passing.

He was a great-grandfather from our own Katsambis line. A tiller in Anaskela, bent over all day, wrestling with the soil and the sun. His sweat fell like a blessing for the bread on his family’s table.

When the sun leaned behind the ridges, he would gather his tools and trudge up the hill toward the village. But he did not walk like others. No. Every so often, he would pause, find a stone among the bushes, and catch his breath.

And there, he would lift the flask from his belt, hold it high, and let the water run with a gurgle, like a stream awakening in the ravines. The drops sparkled in the sunlight before quenching his thirsty mouth. And the sound — vuu… vuu… vuu, tschuu… tschuu… tschuu… and then roo… roo… roo… — echoed as though Mount Parnonas itself had joined in song.

The villagers who saw him would chuckle and call out:
“Look! Here comes Vatsouras!”

At first, it was teasing, just a nickname. But slowly it stuck, like brambles clinging to the dry stones.

And then, as his children grew, and grandchildren and great-grandchildren came along, the name never faded. Our branch of the Katsambis family carried the nickname Vatsouras forever. Not as a burden, but as a pride. A memory of a great-grandfather who turned a sip of water into a family legacy.

Το τραγούδι της Καρίτσας ζωντανεύει ξανά

Συγκίνηση και μνήμη μέσα από την ανάρτηση της Γεωργίας Βλάχου

Μια ζεστή και συγκινητική ανάρτηση της Γεωργίας Βλάχου αναζωπύρωσε τις μνήμες και την υπερηφάνεια των Καριτσιωτών και των απογόνων τους στην Αυστραλία, για το τραγούδι που έγραψε ο αείμνηστος Τάσος Αντωνίου για το χωριό μας. Η ανάρτηση έγινε ως απάντηση στο μήνυμα και στην επανέκδοση του τραγουδιού από τον Τάκη Χρόνη, στις 28 Αυγούστου, παραμονή του Αγιαννιού, και μας θύμισε πώς η μουσική και οι στίχοι κρατούν ζωντανή την παράδοση και τη νοσταλγία για την πατρώα γη.

Ευχαριστίες προς τον Τάκη Χρόνη

Στην ανάρτησή της, η Γεωργία εκφράζει δημόσια ευγνωμοσύνη προς τον Τάκη Χρόνη:

«Με χαρά ανέλαβες τους στίχους και τους έντυσες με μουσική και χορευτικό σκοπό, μαζί με την όμορφη φωνή σου».

Η πρώτη παρουσίαση το 2006

Η Γεωργία θυμίζει την πρώτη παρουσίαση του τραγουδιού σε καριτσιώτικη εκδήλωση την Παρασκευή 22 Οκτωβρίου 2004, στο Παλλακωνικό Οικογενειακό Κέντρο της Αδελαΐδας, μπροστά σε πλήθος κόσμου. Στη συνέχεια περιγράφει τη βαθιά στενοχώρια της οικογένειας και των συγχωριανών πέρσι μετά τον ξαφνικό χαμό του Τάσου, ο οποίος, όπως σημειώνει, «έφυγε μπροστά στην πόρτα του σπιτιού του».

Η αναβίωση στο YouTube

Ιδιαίτερα σημαντική για την αναβίωση του τραγουδιού ήταν, όπως τονίζει η Γεωργία, η συνεργασία με τον Δημήτρη Κατσάμπη. Χάρη στην ηχογράφηση και την ανάρτηση στο YouTube από τον Τάκη, παραμονή της φετινής γιορτής του Αγιαννιού, η νεολαία έχει πλέον τη δυνατότητα να το ακούει, να το τραγουδά και να το χορεύει μέσα από τα κινητά της τηλέφωνα.

Ο δεσμός της ξενιτιάς με το χωριό

Η Γεωργία υπογραμμίζει τον άρρηκτο δεσμό των ξενιτεμένων με την πατρώα γη, τον κεντρικό άξονα των στίχων που έγραψε ο Τάσος Αντωνίου, ο οποίος έζησε πάνω από εξήντα χρόνια στην Αδελαΐδα. Αναφερόμενη στον συγγενικό τους δεσμό («πρώτος μου εξαδέλφος»), κλείνει με λόγια μνήμης και υπόσχεσης:

«Το τραγούδι του Τάσου για την Καρίτσα θα μείνει αθάνατο. Ως συγγενείς και Καριτσιώτες θα τον μνημονεύουμε για πάντα.»

Το σχόλιο του Τάκη Χρόνη

Μετέπειτα, ο Τάκης Χρόνης επανήλθε με δικό του σχόλιο, διευκρινίζοντας ότι το τραγούδι στάλθηκε στον Μανώλη Μαλαβάζο, πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου στο χωριό, με την παράκληση να παίζεται πλέον στις πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Καρίτσα με τη νέα μουσική σύνθεση και όχι με το παλαιό «δάνειο» από άλλο τραγούδι. Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά: 

«Ήταν μοιραίο ο Τάσος κι εγώ, ως οι δύο δημιουργοί του τραγουδιού, να γράψουμε μια σελίδα στην ιστορία του χωριού μας! Κρίμα που ο αείμνηστος ξάδερφός σου δεν είναι πια στη ζωή να το χαρεί κι εκείνος! Αλλά στη μνήμη του Τάσου, ας το χαίρονται όλοι οι Καριτσιώτες! Ανήκει σε όλους!»

Αντίδραση της απανταχού κοινότητας

Η απανταχού κοινότητα των Καριτσιωτών αντέδρασε με θερμές ευχαριστίες προς όλους όσοι συνέβαλαν ώστε οι στίχοι και η μελωδία να φτάσουν στα αυτιά και τις καρδιές της νέας γενιάς. Πολλοί σημείωσαν ότι η νέα ψηφιακή παρουσία του τραγουδιού λειτουργεί σαν γέφυρα που ενώνει γενιές και πατρίδες.

Η παράδοση που δεν χάνεται

Οι αναμνήσεις, τα τραγούδια και οι ανθρώπινες φωνές αποδεικνύουν πως η τοπική μας παράδοση δεν χάνεται. Μεταφέρεται, μεταμορφώνεται και ξανασυναντιέται, άλλοτε σε πανηγύρια, άλλοτε σε μια οθόνη κινητού, πάντα, όμως, με την ίδια αγάπη και νοσταλγία για την πατρώα γη και τους ανθρώπους της.

Κάλεσμα

Ας ακούσουμε, ας μοιραστούμε και ας τραγουδήσουμε όλοι το τραγούδι της Καρίτσας, ως φόρο τιμής στη μνήμη του Τάσου Αντωνίου και ως γιορτή της συλλογικής μας ταυτότητας.

Πατήστε το εικονίδιο παρακάτω και χαρείτε τον Τάκη Χρόνη να τραγουδάει το αγαπημένο μας Τραγούδι της Καρίτσας.

Κώστας Πετράκος (1936-2025)

Ο Μηχανικός της Καλοσύνης: Αποχαιρετισμός στον Κώστα Πετράκο, Ήρωα της Ελληνικής Παροικίας της Αδελαΐδας

Με βαθιά συγκίνηση και σεβασμό, η ελληνική παροικία της Αδελαΐδας αποχαιρετά τον αείμνηστο Κώστα Πετράκο, τον Μεσσήνιο μετανάστη που ύφανε τη ζωή του με νήματα δουλειάς, φιλότιμου και καλοσύνης. Έναν άνθρωπο που άφησε μια παρακαταθήκη σκληρής δουλειάς, γενναιοδωρίας και αγάπης που θα μείνει ζωντανή για γενιές.

Από την Αρτεμισία στα συνεργεία της Αδελαΐδας

Ο Κώστας γεννήθηκε στις 26 Αυγούστου 1936 στην Αρτεμισία Μεσσηνίας, ένα ορεινό χωριό με εκατό ψυχές, απλωμένο ανάμεσα στους πρόποδες του Ταϋγέτου, 24 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα και 36 από τη Σπάρτη. Ήταν ένα από τα επτά παιδιά μιας οικογένειας που γεύτηκε τη φτώχεια και τις πληγές του πολέμου, αλλά κράτησε ακέραιο το ηθικό και την πίστη της. Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, γνώρισε τη στέρηση, την αγωνία, ακόμη και τον αποχωρισμό, όταν βρέθηκε για ένα διάστημα σε μοναστήρι, καθώς οι γονείς του συνελήφθησαν για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις. Εκεί όμως, μέσα στη γαλήνη των ψαλμών και του θυμιάματος, ρίζωσε η βαθιά του σχέση με την Ορθόδοξη πίστη, μια σχέση που τον συνόδευε σε όλη του τη ζωή.

Από νεαρή ηλικία έδειξε το ταλέντο και την περιέργειά του για τα μηχανικά. Εκπαιδεύτηκε ως μηχανικός, υπηρέτησε στον στρατό, ταξίδεψε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας επισκευάζοντας οχήματα και, κυρίως, μάθαινε να αντιμετωπίζει κάθε πρόβλημα με πρακτική ευφυΐα και επιμονή.

Ένα ταξίδι αγάπης και ζωής

Το 1964 ο νεαρός Κώστας πήρε τον δρόμο για την άλλη άκρη του κόσμου, όχι από φυγή, αλλά από αγάπη. Μετανάστευσε στην Αυστραλία για να παντρευτεί την αγαπημένη του Παναγιώτα, την οποία είχε γνωρίσει στην Ελλάδα, όταν επισκεύαζε τα μηχανήματα στο αγρόκτημα της οικογένειάς της. Μαζί εγκαταστάθηκαν στο Μάρλστον της Αδελαΐδας και δημιούργησαν μια όμορφη οικογένεια, αποκτώντας τρία παιδιά: τον Γιάννη, τον Νίκο και την Ελένη.

Τα πρώτα του χρόνια στην Αδελαΐδα δούλεψε σκληρά σε αντιπροσωπεία της Φολκσβάγκεν στο Γκλένελγκ, όπου έγινε γνωστός ως «μάστορας του Beetle». Η εργατικότητά του, η συνέπειά του και η ειλικρίνεια του χαρακτήρα του τον ανέδειξαν γρήγορα σε έναν από τους πιο αγαπητούς μηχανικούς της παροικίας.

Το 1972 πραγματοποίησε το μεγάλο του όνειρο: αγόρασε το Κρόϋντον Μότορς, το συνεργείο που θα γινόταν σημείο αναφοράς για ολόκληρη την ελληνική παροικία. Όπως έγραψε και ο «Νέος Κόσμος», η ελληνόφωνη εφημερίδα στην Αυστραλία, «το Κρόϋντον Μότορς δεν ήταν απλώς επιχείρηση, ήταν το δεύτερό του σπίτι».Για περισσότερο από μισό αιώνα, ο Κώστας Πετράκος υπηρέτησε το επάγγελμα και την παροικία με πάθος, τιμιότητα και σεβασμό. Ήταν άνθρωπος που δεν υπολόγιζε ώρες, κόπο ή κούραση· άνθρωπος που έβαζε την αγάπη του για τη δουλειά και τον συνάνθρωπο πάνω απ’ όλα. «Πάντα έδινε, πάντα βοηθούσε, πάντα έβαζε τους άλλους πριν από τον εαυτό του», είπε συγκινημένη η εγγονή του στον επικήδειό της, λόγια που συνοψίζουν ολόκληρη τη ζωή του.

Ο μηχανικός που διόρθωνε και ψυχές

Πέρα όμως από την τεχνική του γνώση, ο Κώστας Πετράκος ήταν πάνω απ’ όλα μηχανικός της καλοσύνης. Το όνομά του έγινε συνώνυμο της εμπιστοσύνης. Χιλιάδες οδηγοί, ταξιτζήδες και εργαζόμενοι, άνθρωποι του μόχθου, έβρισκαν στο συνεργείο του όχι μόνο λύση για το αυτοκίνητό τους, αλλά και κουράγιο για την καθημερινότητά τους. Ήξερε να ακούει, να ενθαρρύνει, να στηρίζει. Κι όπως λένε όσοι τον γνώρισαν, ποτέ δεν έκλεινε την πόρτα σε άνθρωπο που είχε ανάγκη.

Το συνεργείο του λειτουργούσε σχεδόν επτά ημέρες την εβδομάδα, δεκαπέντε ώρες την ημέρα, με μοναδικές εξαιρέσεις τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα — και, βεβαίως, τις μέρες που αγωνιζόταν η αγαπημένη του Ελλάς Αδελαΐδας. Γιατί ο Κώστας δεν ήταν μόνο μάστορας· ήταν και οπαδός με ψυχή.

Οπαδός με καρδιά και μεράκι

Λάτρευε τον Ολυμπιακό, και με την ίδια φλόγα υποστήριζε την «Ελλάς» Αδελαΐδας όπου έβλεπε να συνεχίζεται η παράδοση της ελληνοσύνης στα γήπεδα της Αυστραλίας. Ακόμη κι όταν υιοθέτησε, με χιούμορ και ανοιχτό πνεύμα, το αυστραλιανό “φούτι”, το αποκαλούσε «το πεπόνι» και γελούσε, χωρίς ποτέ να χάσει το πάθος του για τον αθλητισμό. Όπως σημειώνει ο Νέος Κόσμος, «ήταν φανατικός φίλαθλος του Ολυμπιακού και της «Ελλάς», πάντα με μια μπύρα στο χέρι».
Η αγάπη του για την Πορτ Αντελαΐντ, όπως έλεγε, ήταν γιατί «το λιμάνι και οι άνθρωποί του θυμίζουν τον Πειραιά και τη φτωχολογιά που γεννά ήρωες». Εκείνος, με τη σειρά του, έγινε ένας τέτοιος ήρωας, της εργατιάς, της τιμιότητας, της ψυχής.

Οικογένεια, πίστη και φιλότιμο

Για τον Κώστα, η οικογένεια ήταν το κέντρο του σύμπαντος. Όπως θυμούνται τα εγγόνια του, οι εκδρομές της Γιορτής του Πατέρα στο Royal Adelaide Show ήταν θεσμός, πάντα με σακούλες δώρων και βόλτες στο τρενάκι του τρόμου. Κι όταν έπαιζε ζεϊμπέκικο, σηκωνόταν με καμάρι· κάθε του βήμα ήταν φόρος τιμής στη ζωή, στην αγάπη, στους ανθρώπους του.

Η ζωή, όμως, του επεφύλασσε και δοκιμασίες. Το 1993 έχασε την αγαπημένη του Παναγιώτα, και τον Ιούνιο του 2025 διαγνώστηκε με νόσο των κινητικών νευρώνων (MND). Ωστόσο, ακόμη και τότε, παρέμεινε ίδιος, γαλήνιος, γενναιόδωρος, γεμάτος σκέψη για τους άλλους. Αντί για λουλούδια, η οικογένεια ζήτησε δωρεές προς το MND South Australia, δείχνοντας πως ακόμη και στην απώλεια, η αγάπη του μετατρέπεται σε προσφορά.

Ένας φίλος για μια ζωή

Για τον γράφοντα, ο Κώστας Πετράκος δεν ήταν απλώς «ο μηχανικός μου». Ήταν φίλος, συμπαραστάτης, σταθερό σημείο ζωής. Από τα φοιτητικά μου χρόνια έως τη συνταξιοδότηση, εκείνος ήταν πάντα εκεί, με ένα χαμόγελο, μια καλή κουβέντα, μια λύση. Πάνω από μισός αιώνας συνεργασίας και εμπιστοσύνης σφράγισε μια φιλία που ο χρόνος δεν θα σβήσει.

Με μπουζούκι ο ύστατος αποχαιρετισμός

Η παρακαταθήκη ενός σπουδαίου ανθρώπου

Η απώλειά του αφήνει μεγάλο κενό, αλλά και μια βαριά παρακαταθήκη: ότι η αληθινή ζωή μετριέται με την αγάπη, την τιμιότητα και την προσφορά στον συνάνθρωπο. Ο Κώστας Πετράκος δεν υπήρξε απλώς ένας επιτυχημένος μετανάστης· υπήρξε υπόδειγμα ελληνικής ψυχής στη νέα του πατρίδα, την Αυστραλία.

Αφήνει πίσω του τα παιδιά του — τον Γιάννη, τον Νίκο και την Ελένη — και δύο λατρεμένες εγγονές, που θα κρατούν για πάντα άσβεστη τη μνήμη του. Και πίσω του μένει η λάμψη μιας ζωής που έμαθε να φτιάχνει, να διορθώνει, να αγαπά.

Η μνήμη του θα μείνει αιώνια.

---

Με ευχαριστίες και αναφορά στο άρθρο της Evie Kanakaris, “Κον Πετράκος: Μια ζωή προσφοράς, οικογένειας και φιλότιμου”, Neos Kosmos, 9 Οκτωβρίου 2025.

Επιστροφή της Γουέστ Αντελαΐντ «Ελλάς» στην Πρώτη Κατηγορία Νότιας Αυστραλίας

«Η αυγή μιας νέας εποχής για τον ιστορικό ελληνικό σύλλογο της Αδελαΐδας.»

Με συγκίνηση και περηφάνια, οι φίλαθλοι της Γουέστ Αντελαΐντ «Ελλάς» γιορτάζουν την πολυπόθητη επιστροφή της ομάδας στην κορυφαία κατηγορία του ποδοσφαίρου της Νότιας Αυστραλίας. Η θριαμβευτική νίκη με 3-2 απέναντι στους Sturt Lions στον Μεγάλο Τελικό σφράγισε το εισιτήριο για την άνοδο και άνοιξε νέο κεφάλαιο στην ιστορική διαδρομή του συλλόγου.

Μια ονειρική σεζόν

Η φετινή σεζόν υπήρξε ονειρική για τη Γουέστ Αντελαΐντ, γνωστή απλά ως «Ελλάς», τον αρχαιότερο και πλέον εμβληματικό ελληνικό ποδοσφαιρικό σύλλογο της Αδελαΐδας και ολόκληρης της Νότιας Αυστραλίας. Και οι τρεις ομάδες του –ανδρική, αναπληρωματική και γυναικεία– έφτασαν στα πλέι-οφ, με την ανδρική να πετυχαίνει το μεγαλύτερο κατόρθωμα: την επιστροφή στα μεγάλα σαλόνια. Οι σταθερά εντυπωσιακές εμφανίσεις των παικτών σε όλη τη χρονιά επιβεβαίωσαν τη δυναμική και το κύρος της «Ελλάς» ως πραγματικής πρωταγωνίστριας.

Η νέα πρόκληση στην πρώτη κατηγορία

Στη μεγάλη κατηγορία, η «Ελλάς» θα συναντήσει και έναν άλλο ελληνόψυχο σύλλογο, τους Αντελαΐντ Κόμετς, ενώ το Ολύμπικ και η Ομόνοια (κυπριακής στήριξης) θα συνεχίσουν στη δεύτερη κατηγορία. Οι Πόντιοι Ίγκλς (Αετοί) παραμένουν στην τρίτη βαθμίδα. Όλες αυτές οι παρουσίες επιβεβαιώνουν ότι το ελληνικό στοιχείο εξακολουθεί να έχει ισχυρό αποτύπωμα στο ποδόσφαιρο της Νότιας Αυστραλίας.

Πλούσια ιστορία και παράδοση

Η ιστορία της Γουέστ Αντελαΐντ «Ελλάς» ξεκινά το 1936 μέσα από την ελληνική παροικία της Αδελαΐδας. Από την ίδρυσή της ως Ελληνικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος, τη μετονομασία σε Ολύμπικ το 1945 και τη μετέπειτα συγχώνευση με τον Γουέστ Αντελαΐντ το 1962, ο σύλλογος έγραψε λαμπρές σελίδες στην ιστορία του αυστραλιανού ποδοσφαίρου. Ιδρυτικό μέλος της Εθνικής Ποδοσφαιρικής Λίγκας το 1977 και πρωταθλήτρια ομάδα της Αυστραλίας το 1978, η «Ελλάς» έζησε θριάμβους αλλά και δοκιμασίες. Οι οικονομικές δυσκολίες και οι απογοητεύσεις δεν έσβησαν ποτέ το πάθος και την ανθεκτικότητα του συλλόγου. Η επανίδρυση των ανδρικών τμημάτων το 2008 άνοιξε τον δρόμο για μια σταδιακή αναγέννηση, που σήμερα αποδίδει τους καρπούς της.

Μια νέα εποχή

Η πρόσφατη μετεγκατάσταση στο νέο στάδιο Σπορτπλεξ Κίλμπερν και η άνοδος στην πρώτη κατηγορία σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας εποχής. Με βαθιές ρίζες στην ελληνική κληρονομιά και στραμμένο βλέμμα στο μέλλον, η «Ελλάς» είναι έτοιμη να γράψει νέες σελίδες δόξας.

Η επιστροφή της «Ελλάς»

Το ταξίδι συνεχίζεται, με την ελπίδα πως οι χιλιάδες φίλαθλοι που κάποτε πλημμύριζαν τις εξέδρες θα επιστρέψουν ξανά για να στηρίξουν την ομάδα. Η επιστροφή της «Ελλάς» στα μεγάλα γήπεδα δεν είναι μόνο ποδοσφαιρικό γεγονός· είναι ευκαιρία γιορτής για ολόκληρη την ελληνική παροικία της Αδελαΐδας, που ενώνεται ξανά γύρω από τα γαλανόλευκα χρώματα.

Φιλική άμιλλα και ενότητα

Αλλά ενώ η «Ελλάς» κάποτε υπήρξε το καμάρι της ελληνικής παροικίας και το σημείο αναφοράς στο ποδόσφαιρο της Νότιας Αυστραλίας, σήμερα, έχοντας στο αγωνιστικό χώρο και τα νεότερα ελληνόψυχα σωματεία ως αντιπάλους, συνεχίζει την πορεία της μέσα σε πνεύμα φιλικής άμιλλας. Ο υγιής αυτός ανταγωνισμός δεν μας χωρίζει· μας ενώνει και μας δίνει δύναμη να γινόμαστε όλοι καλύτεροι, τόσο στα γήπεδα όσο και στους δεσμούς με την παροικία μας. Έτσι, το ελληνικό ποδόσφαιρο της Αδελαΐδας παραμένει ζωντανό, δυνατό και έτοιμο να προσφέρει χαρές και υπερηφάνεια για πολλές γενιές ακόμη.

Αφιέρωμα: Το Παλιομονάστηρο του Βρονταμά

Δημήτρης Ευ. Κατσάμπης

Σήμερα, 200 χρόνια από τη φλόγα της θυσίας – το «μικρό Μεσολόγγι» της Λακωνίας

15 Σεπτέμβρη 1825
Τετρακόσιες ψυχές αρνήθηκαν να παραδοθούν
και βρήκαν τον θάνατο στις φλόγες

«Μια υπόμνηση ότι η ιστορία δεν είναι ξεχασμένο βιβλίο, είναι κληρονομιά που μας ενώνει και ευθύνη που μας βαραίνει.»

Ο τόπος

Μόλις είκοσι χιλιόμετρα από την Καρίτσα μας και δέκα από το Γεράκι, ο Ευρώτας σχηματίζει βαθιά χαράδρα κι εκεί, γαντζωμένο στα βράχια, υψώνεται το μαρτυρικό Παλιομονάστηρο του Βρονταμά. Σπηλαιώδες, απόκρημνο, σαν αετοφωλιά, φαντάζει περισσότερο με φρούριο παρά με μοναστήρι, γι’ αυτό και οι παλιοί το έλεγαν «καστρομονάστηρο». Η ιστορία του χάνεται στους αιώνες: κτίστηκε γύρω στο 1100 μ.Χ.

Στο εσωτερικό σώζονται τοιχογραφίες από διαφορετικές εποχές, από τον 12ο έως τον 16ο αιώνα, με τους αγιογράφους να χρησιμοποιούν έντονα χρώματα και τολμηρή εικονογράφηση. Σήμερα, γύρω από το τέμπλο βρίσκονται σχεδόν ογδόντα εικόνες, ραγισμένες αλλά ζωντανές. Το 1958 το μνημείο ανακηρύχθηκε ιστορικός τόπος, ανήκοντας εξίσου στη λατρεία και στη συλλογική μνήμη.

Ο ίδιος ο Βρονταμάς, απλωμένος κοντά στις όχθες του μυθικού Ευρώτα, με τα πέτρινα σπίτια των Λαγκαδιανών μαστόρων, κουβαλά τη γητεία του τόπου: τον μύθο του βασιλιά Ευρώτα, τις ελιές, τη μελισσοκομία και τη στενή σχέση των ανθρώπων με τη φύση. Όλα αυτά δίνουν το υπόβαθρο για να καταλάβει κανείς το πνεύμα εκείνων που, το 1825, βρέθηκαν αντιμέτωποι με την καταστροφή.

15 Σεπτέμβρη 1825 – Η φρίκη

Την άνοιξη του 1825 ο Ιμπραήμ Πασάς αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο με στρατό περίπου 35.000 ανδρών. Σαρώνοντας τον Μοριά με φωτιά και σίδερο, κατέκαψε χωριά, άρπαξε αιχμαλώτους, έφτασε ως τη Νότια Κυνουρία και χτύπησε το Γεράκι και την Καρίτσα. Ο Βρονταμάς ήταν ο επόμενος στόχος. Οι κάτοικοι, γύρω στους τετρακόσιους, ακολούθησαν τον παπα-Δημήτρη Παπαδημητρίου και τον οπλαρχηγό Ιωάννη Καραμπά και βρήκαν καταφύγιο στο Παλιομονάστηρο.

Για τρεις μέρες αντιστάθηκαν. Οι καμπύλοι τοίχοι και το άγριο τοπίο έδιναν ελπίδα. Οι πολιορκητές ζητούσαν να υπογράψουν προσκυνοχάρτια· εκείνοι αποκρίνονταν με ύμνους και την περήφανη φράση:

«Οι Βρονταμίτες ζωντανοί, Τούρκους δεν προσκυνάνε. Καλιά να καούμε, παρά να σκλαβωθούμε».

Τελικά, ένας στρατηγός του Ιμπραήμ εντόπισε αδύναμο σημείο στην οροφή. Το ξημέρωμα της 15ης Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι έριξαν μέσα μπαρούτι, θειάφι και αναμμένα κλαδιά. Ο καπνός και η φωτιά έπνιξαν το ιερό. Άντρες, γυναίκες και παιδιά, περίπου 400 ψυχές, χάθηκαν με μαρτυρικό θάνατο. Ο παπα-Δημήτρης βρέθηκε νεκρός, ενώ ο Καραμπάς άφησε την τελευταία του πνοή φωνάζοντας «Ελλάδα».

Η παράδοση λέει πως μονάχα δύο γυναίκες γλίτωσαν, εξαγορασμένες αργότερα από σκλαβοπάζαρα της Αλεξάνδρειας. Όλοι οι άλλοι έγιναν στάχτη, μα έμειναν όρθιοι στην πίστη και στην πατρίδα.

Η μνήμη στο τραγούδι

Τρία πουλιά στη ράχη της Κρίτσοβας

Η θυσία δεν γράφτηκε μόνο σε βιβλία· έμεινε ζωντανή στο στόμα του λαού. Το μοιρολόι ξεκινά με τρία πουλιά στη ράχη της Κρίτσοβας – το ένα να κοιτά τον Βρονταμά, τ’ άλλο τον Ευρώτα, το τρίτο να μοιρολογάει. Στο τραγούδι αποτυπώνεται ο σκληρός διάλογος με τον Ιμπραήμ και η αλύγιστη απάντηση των Βρονταμιτών. Έτσι η Ιστορία πέρασε στη μνήμη και στη φωνή των ανθρώπων

«Τρία πουλάκια κάθονται στής Κρίτσοβας τη ράχη,
τώνα τηράει το Βρονταμά και τ’ άλλο το ποτάμι,
το τρίτο το καλύτερο μοιρολογάει και λέει:

– Θέ’ μου και τι γίνηκαν οι δόλιοι οι Βρονταμίτες;
Μάιδε σε γάμο φαίνονται, μάιδε σε πανηγύρι,
μόν’ πήγαν κι αποκλείστηκαν μέσα στο Μοναστήρι.

Μπραήμ Πασάς επέρασε, Μπραήμ Πασάς τούς λέει:
– Βγάτε να προσκυνήσετε, την εκκλησιά ν’ αφήστε!
Κι εκείνοι τ’ απαντήσανε κι εκείνοι τ’ απαντάνε:

– Αϊστε κι εσείς κι η πίστη σας, μουρτάτες να χαθείτε,
οι Βρονταμίτες ζωντανοί, Τούρκους δεν προσκυνάνε,
καλλιό ‘χομε το κάψιμο, παρά να σκλαβωθούμε».

Το «μικρό Μεσολόγγι» της Λακωνίας

Από τότε, το Παλιομονάστηρο δεν είναι απλώς ένας ναός. Είναι το «μικρό Μεσολόγγι» της Λακωνίας, ιερό μνημείο μνήμης και θυσίας. Οι ραγισμένες του πέτρες μιλούν ακόμη, και κάθε 15 Σεπτεμβρίου οι Βρονταμίτες και οι κοντοχωριανοί, μαζί με σχολεία, συλλόγους και προσκυνητές, ανηφορίζουν για να σταθούν με δέος, να τιμήσουν και να διδαχθούν. Η θυσία εκείνη, που σφράγισε την ιστορία και την ταυτότητα του Βρονταμά, αντηχεί σε όλα τα γύρω χωριά και σε κάθε γωνιά του τόπου μας. Είναι κληρονομιά που μας ενώνει, ευθύνη που μας αφορά όλους. Mια άσβηστη φλόγα μνήμης που συνεχίζει να φωτίζει την πίστη και την ελευθερία μας.

Κι εκεί, μέσα στη σιωπή του βουνού, τελείται κάθε χρόνο το μνημόσυνο. Μια στιγμή συλλογικής υπόμνησης ότι η ιστορία δεν είναι ξεχασμένο βιβλίο, αλλά ζωντανή παρακαταθήκη. Και όσο τη θυμόμαστε και την παραδίδουμε στα παιδιά μας, το Παλιομονάστηρο θα στέκει όρθιο σαν φάρος της μνήμης, της ελευθερίας και της ελληνικής ψυχής.

Δείτε το Παλαιομονάστηρο του Βρονταμά με ντρόουν

Μαύρη Επέτειος: 200 Χρόνια από την Πυρπόληση του Γερακίου

Ο εμπρησμός του Γερακίου
 σκόρπισε πανικό στο χωριό

Δημήτρης Ευ. Κατσάμπης

Δυο αιώνες μετά, το Γεράκι θυμάται τη φωτιά του Ιμπραήμ, τις φλόγες που κατέστρεψαν σπίτια και καρδιές, και την αδάμαστη γενναιότητα των κατοίκων του

Σήμερα συμπληρώνονται 200 χρόνια από την 12η Σεπτεμβρίου 1825, ημέρα κατά την οποία το Γεράκι, το ιστορικό κεφαλοχώρι στα μέρη μας, καταστράφηκε από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ Πασά. Η πυρπόληση έρχεται αμέσως μετά τη μάχη στα Μνήματα πάνω από την ορεινή Καρίτσα, και τρεις μέρες πριν από το μαρτύριο στο Παλιομονάστηρο, στα περίχωρα του Βρονταμά. Μια μαύρη σελίδα όχι μόνο για το Γεράκι, αλλά για ολόκληρη την περιοχή που αντιστάθηκε με γενναιότητα, αλλά και υπέστη μεγάλες απώλειες.

Οι Προετοιμασίες της Άνοιξης και του Καλοκαιριού

Τα γεγονότα εκείνου του ζοφερού φθινοπώρου του 1825 ξεκινούν μήνες νωρίτερα. Τον Απρίλιο, το Υπουργείο Πολέμου καλεί τους προκρίτους και δημογέροντες των Λυμποχωρίων – στην περιοχή που περιλαμβάνει το Γεράκι, τον Κοσμά, το Παλιοχώρι, τον Άγιο Βασίλειο και το Πλατανάκι – να στρατολογήσουν άνδρες σε έκτακτες ανάγκες. Τον Ιούνιο αναλαμβάνει αρχηγός ο οπλαρχηγός Αναγνώστης Ασημακόπουλος και στις 8 Ιουλίου φτάνει ενημέρωση από το Γεράκι προς το Υπουργείο Πολέμου για τη χαμηλή διάθεση ανάμεσα στους στρατιώτες και την απογοητευτική κατάσταση.

Η Παρουσία του Κολοκοτρώνη

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, βλέποντας την ανάγκη, φθάνει στο Γεράκι στις 6 Σεπτεμβρίου 1825, όπου συναντά τον Δ. Πλαπούτα, τον Δ. Δεληγιάννη και τον Α. Ζαΐμη. Ο σκοπός είναι να εμπνεύσει το ηθικό των ντόπιων και να οργανωθεί η άμυνα.

Η Προέλαση του Ιμπραήμ

Κατόπιν, ο Ιμπραήμ κινείται από Τρίνησα προς τη Σκάλα και τους Μολάους, καίγοντας χωριά στο πέρασμά του. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μετακινείται στις 8 Σεπτεμβρίου στη Κρεμαστή, στήνοντας στρατόπεδο ανάμεσα σε Γεράκι και Κρεμαστή, ώστε να προστατεύσει το Γεράκι. Ταυτόχρονα, με την καθοδήγησή του, οι γυναίκες και τα παιδιά του χωριού βρίσκουν χρόνο να φύγουν από το Γεράκι μέσω Σορμπάνου και να καταφύγουν στις Σπέτσες.

Η Πυρπόληση του Γερακίου

Την 12η Σεπτεμβρίου 1825, όπως καταγράφεται στα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, «η σημερινή μέρα είναι μαύρη, καθώς ο Ιμπραήμ καίει το Γεράκι». Τα στρατεύματα του Ιμπραήμ καίνε το χωριό, εκατοντάδες είναι οι νεκροί, ενώ οι γύρω ελιές και τα υπόλοιπα δέντρα τυλίγονται στις φλόγες. Η φωτιά δεν ήταν μόνο στα σπίτια• καταστράφηκαν περιουσίες, καλλιέργειες και αποθήκες, και ο τρόμος διαπέρασε τις καρδιές των κατοίκων.

Η Μάχη στα Μνήματα

Παράλληλα, υπάρχει η αναφορά στη μάχη στα Μνήματα πάνω από την Καρίτσα, που έγινε στις 11 Σεπτεμβρίου, τη μέρα πριν το κακό στο Γεράκι, όταν δυνάμεις του Ιμπραήμ συγκρούστηκαν με Κολοκοτρωναίους πολεμιστές. Οι Καριτσιώτες συμμετείχαν σε αυτήν τη μάχη• το σημείο πήρε τη θλίψη στο όνομα «Μνήματα», πιθανώς επειδή σε αυτό το σημείο ετάφησαν οι Τούρκοι νεκροί.

Το Ολοκαύτωμα του Παλιομονάστηρου

Τρεις μέρες μετά την πυρπόληση του Γερακίου, στις 15 Σεπτεμβρίου, έγινε το μαρτυρικό ολοκαύτωμα στο Παλιομονάστηρο στον Βρονταμά, όπου περίπου 400 ψυχές χάθηκαν «ηρωικά για τη λευτεριά».

Αιχμάλωτοι του Ιμπραήμ

Η φυγή των Γερακίτισσων με τα παιδιά τους
μέσα από το πέρασμα του Σορμπάνου

Τις σκοτεινές εκείνες μέρες, όταν ο Ιμπραήμ έσπερνε φωτιά και όλεθρο στον τόπο μας, πολλοί Γερακίτες και κοντοχωριανοί κατέφυγαν στα βουνά για να σωθούν. Γυναίκες και παιδιά περνούσαν από το στενό πέρασμα του Σορμπάνου, την κοιλάδα που χωρίζει το Γεράκι από την Καρίτσα, με την ελπίδα να φτάσουν στο λιμάνι της Πλάκας και από εκεί να βρουν καταφύγιο στις Σπέτσες και την Ύδρα. Όμως δεν σώθηκαν όλοι. Από το Γεράκι, το Αλεποχώρι και την Καρίτσα αρκετοί στάθηκαν άτυχοι· συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στην αιχμαλωσία.

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους σώζονται ακόμη οι κατάλογοι αυτών των αιχμαλώτων, γραμμένοι την περίοδο 1828–1837 από τις τότε τοπικές αρχές. Ο κατάλογος μοιάζει ξερός, μόνο ονόματα και συγγένειες∙ πίσω όμως από κάθε γραμμή κρύβεται μια οικογένεια που ξεριζώθηκε, ένα παιδί που χωρίστηκε από τη μάνα του, μια κοπέλα που πουλήθηκε στο σκλαβοπάζαρο της Μεθώνης. Από εκεί οι περισσότεροι σκορπίστηκαν στην Αίγυπτο, και μόνο ελάχιστοι γύρισαν πίσω, χάρη σε Έλληνες της ξενιτιάς, σε ευρωπαϊκές φιλανθρωπικές προσπάθειες ή στη Σύμβαση του 1829.

Παρακάτω παραθέτουμε τους καταλόγους αιχμαλώτων από το Γεράκι, το Αλεποχώρι και την Καρίτσα, όπως τους κατέγραψε ο Κωνσταντίνος Οικονομάκης στην εφημερίδα «Το Γεράκι» (έκδοση Μαρτίου–Απριλίου 2005). Μπορεί οι πηγές να έχουν επικαλύψεις και ασάφειες, η ουσία όμως μένει ίδια: η τραγωδία της αιχμαλωσίας αποτυπώνει το μέγεθος της συμφοράς που έφερε η εκστρατεία του Ιμπραήμ — λεηλασία, φωτιά, ερήμωση και σκλαβιά.

Γερακίου 

1)Κανέλλα γυνή του Κ. Μήτρου, 2) Κωνσταντίνα Κων. Νηζά, 3) Αρχοντού αδελ. Γ. Σμαδή (Αρχοντού Γ. Αιμάδη), 4) Αντωνία αδελ. Γ. Σμαδή (Αντωνία Γ. Αιμάδη), 5) Κωνσταντής Γεώργ. Ασμάδη, 6) Δημητρούλα Γεωργ. Ασμάδη (Δήμητρα Γ. Αιμάδη), 7) Κανέλλα Νικόλα Γεωργ. Ασμάδη, 7) Κανέλλα Νικόλα Φασμούλη, 8) Αθανάσης Κων. Μονέζη, 9) Πάνος Πέτρου Κανέλλη, 10) Μαρουλίτσα Πέτρου Κανέλλη (Μαρουλίτσα Μήτρου Κανέλλη, χρόνων 1), 11) Παναγιώτα γυνή Δημ. Μαρούτα (χρ. 22), 12) Κανέλλα Θυγάτηρ Δημ. Καρούτα (Κανέλλα Θυγ. Δημητρίου Μαρούτα, χρ. 2), 13) Αικατερίνη γυνή Νικ. Ντούλφα, 14) Μιχάλης Χρίστου Μπάρδη, 15) Παναγιώτης Χρίστου Μπάρδη, 16) Γεωργάκης του Χρίστου Μαρουδιά. 

Αλεποχωρίου

1)Κωνσταντίνα του Σταμάτη Κοντού, 2) Ανεψιός αυτής Σταμάτης, 3) Παναγιώτα του ιδίου, 4) Ελένη Μήτρου Κοντού, 5) Παναγιώτα θυγ. Μήτρου Κοντού αδελφή της Ελένης, 6) Θεοδώρα Δημητρίου Κοντού, 7) Αδελφός της, 8) Γεώργης του Αναγ. Τρύφωνα (Γεώργης Αναγνώστη Ρουφάκη, χρ. 9), 9) Θεοδώρα Θυγατέρα του (Θεοδώρα Αναγνώστη Τρύφωνα Ρουφάκη), 10) Κυριακούλα Θυγατέρα του (Κυριακούλα Αναγνώστη Τρύφωνα Ρουφάκη), 11) Λυγερή θυγατέρα του (Λυγερή Αναγνώστη Τρύφωνα Ρουφάκη), 12) Αντώνα του Ζαχαρία, 13) Παιδιά Θηλυκά του Ζαχαρία. Για τους με αυξ. αριθμό 1,2,5,8,9,10,11 και 12 αναφερόμενους στην κατάσταση σημειώνεται ότι «ηχμαλωτίσθησαν εις Νταλιάναν».

Καρίτσας

1) Γεωργάκης Κων. Τσεμπελή (Δύο παιδιά άρρεν και θήλυ του Κωνσταντή Τζαπολή), 2) Ειρήνη του αυτού (Ειρήνη Γεωργ. Τζεμπελή), 3) Γυνή του Δημητράκη Μαρούδα με την κόρη της (εδώ μάλλον πρόκειται για τις αναφερόμενες με αυξ. Αριθμό 11 και 12 στην κατάσταση Γερακίου ), 4) Πάναινα Μαρουδού με κορίτσι της (Πάναινα Μαρουδιού , κόρη Παν. Μαρου­διού), 5) Υιός του Γ. Λαγού, χρ. 6, 6) Δύο παιδιά του Γ. Μίδη, 7) Ένα παιδί μικρόν του Μητ. Κανέλλη, 8) Μόρφω του Γεωργάκη Μήτου (Μόρφω Γεωργάκη Μήλου), 9) Δύο άρσεν. Παιδιά του Χρ. Πέρδη (εδώ μάλλον πρόκειται για τους με αυξ. Αριθμό 14 και 15 αναφερόμενους στην κατάσταση Γερακίου), 10) Αικατερίνη του ιδίου , 11) Αικατερίνη του Μήτρου Κανέλλη εις σπήλαιον Βρονταμά, 12) Κανέλλα του Γιαννάκη Μητρούδα. 13) Κανέλλα Μήτρου Μπράτη εις Κάστρον Κρεμαστής, 14) Θανάσης Κώστα Σακελλαρίου εiς τον Βελίτα (εδώ πρόκειται για τον συνοικισμό Βελωτά), 15) Χήρα Νικόλαινα Πιλόγαινα (Νiκόλαινα χήρα Πολύγαινα), 16) Διαμάντω του Πουλίτσα από Απιδιάν εις Κάστρο Κρεμαστής, 17) Δύο κορίτσια αυτής.

Επίλογος

Δυο αιώνες μετά, το Γεράκι και τα γύρω χωριά μας δεν ξεχνούν. Θυμούνται τη φωτιά του Ιμπραήμ που κατάκαιγε σπίτια και σοδειές, θυμούνται τη μάχη στα Μνήματα πάνω από την Καρίτσα, θυμούνται το μαρτύριο στο Παλιομονάστηρο του Βρονταμά. Μα πιο πολύ θυμούνται τις γυναίκες και τα παιδιά που χάθηκαν στην αιχμαλωσία, σκορπισμένα σε ξένους τόπους, μακριά από τη γη τους.

Η ιστορία αυτή δεν είναι μόνο θρήνος· είναι και μαρτυρία της αδάμαστης ψυχής των προγόνων μας. Γιατί μέσα από τις στάχτες αναγεννήθηκαν, κράτησαν ζωντανή την πίστη, την παράδοση και τον τόπο τους.

 
Σήμερα, 12 Σεπτεμβρίου 2025, διακόσια χρόνια ακριβώς από εκείνη τη «μαύρη μέρα», σκύβουμε το κεφάλι με σεβασμό και μνήμη. Το Γεράκι δεν ξεχνά τις φλόγες, αλλά κρατά στην καρδιά του τη γενναιότητα που όρθωσε τότε και που, ακόμη και σήμερα, δείχνει τον δρόμο της αντοχής και της ελπίδας.

Σαν σήμερα, 200 χρόνια πριν, η μαύρη μοίρα σημάδεψε βαριά την Καρίτσα

Το χωριό έκλαψε τις κόρες και τις μάνες του

Δημήτρης Ευ. Κατσάμπης

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1825 γράφτηκε η πιο σκοτεινή σελίδα στο βιβλίο του χωριού: φωτιές, αιχμάλωτοι, φόβος και θάνατος κατασπάραξαν τη μνήμη και τη ψυχή του τόπου.

Το 1825, απόσπασμα του Ιμπραήμ Πασά εξαπέλυσε σκληρή επιδρομή με σκοπό την εξόντωση και την τρομοκράτηση του λαού της Λακωνίας και την ερήμωση της γης του. Όπου περνούσαν, σκότωναν αμάχους, άρπαζαν νέους και νέες για αιχμαλώτους και πυρπολούσαν χωριά και καλύβια.

Η αντίσταση "Στα Μνήματα"

Η μάχη στα Μνήματα

Το πρωί της Παρασκευής 11 Σεπτεμβρίου 1825, μια μέρα πριν κάψουν το Γεράκι και παραδόσουν στις φλόγες τον Βρονταμά, και μόλις τέσσερις μέρες πριν το ολοκαύτωμα στο Παλιομονάστηρο, ξέσπασε σφοδρή μάχη ανάμεσα στις δυνάμεις του Ιμπραήμ και τους Κολοκοτρωναίους, στο βουνό απέναντι από τον Αϊ-Γιάννη της Καρίτσας. Οι ντόπιοι διατηρούν ως σήμερα τη μνήμη ότι αρκετοί Καριτσιώτες έτρεξαν να βοηθήσουν τους αγωνιστές. Ένας μάλιστα συγχωριανός σκοτώθηκε στη μάχη, και το σώμα του μεταφέρθηκε με σκάλα στο χωριό για να ταφεί. Μαρτυρείται ακόμη πως πολλοί εχθροί έπεσαν νεκροί. Από τότε η πλαγιά εκείνη ονομάστηκε «Μνήματα», γιατί, όπως φαίνεται, οι Μωαμεθανοί έθαψαν εκεί τους δικούς τους νεκρούς.

Οι καμπάνες σίγησαν και το χωριό έγινε μοιρολόι

Το κρυφτό στης Τσούκας το δάσος

Πανικόβλητοι, οι χωριανοί κρύφτηκαν στο δάσος της Τσούκας, δυτικά του χωριού. Από εκεί, το ίδιο απόγευμα, αντίκριζαν με οδύνη τις φλόγες και τους καπνούς που έβγαιναν από ορισμένα καμένα σπίτια της Καρίτσας. Σε λίγο η φωτιά τύλιξε και το δάσος γύρω τους. Η παράδοση θέλει τον Γεωργάκη Τσεμπελή και τη γυναίκα του Ειρήνη να συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι. Στην Τσούκα, σύμφωνα με τις διηγήσεις, αιχμαλωτίστηκαν και δύο άλλες νεαρές Τσεμπελίτσες, οι οποίες υπέστησαν βιασμούς και δολοφονήθηκαν.

Οι αιχμάλωτοι της Καρίτσας

Όμως, επίσημα στοιχεία που φυλάσσονται μέχρι σήμερα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) δίνουν μια λεπτομερέστερη εικόνα. Σε κατάλογο αιχμαλώτων αναφέρεται ότι ο Γεωργάκης του Κωνσταντή Τσεμπελή, η σύζυγός του Ειρήνη και η αδελφή του –της οποίας το μικρό όνομα δεν γνωρίζουμε– ήταν ανάμεσα στους 23 αιχμαλώτους στην Καρίτσα, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Οι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν σε στρατόπεδο της Μεσσηνίας και από εκεί φορτώθηκαν σε καράβια, με προορισμό τα σκλαβοπάζαρα της Μέσης Ανατολής όπου η τύχη τους έμεινε για πάντα άγνωστη. Πρόσφατα ευρήματα όχι μόνο επιβεβαιώνουν, αλλά και συμπληρώνουν αυτές τις πληροφορίες. Ο Στέλιος Χαγιάς, συντονιστής της έρευνας για τα Οικογενειακά Δέντρα του Νότιου Πάρνωνα, διασταύρωσε τα στοιχεία και αποκαλύπτει ότι οι δύο Τσεμπελίτσες ήταν στην πραγματικότητα νύφη και κουνιάδα.

Το παιδί της συμφοράς

Στο φως έρχεται και μια ακόμη τραγική λεπτομέρεια: μια τρίτη Τσεμπελίτσα, η εφτάχρονη Χρυσούλα, κόρη του Γεωργάκη και της Ειρήνης, έπεσε κι εκείνη στα χέρια των εχθρών. Η παράδοση λέει πως υπέστη φρικτά βασανιστήρια· οι Τούρκοι έδεσαν τα τρυφερά της χεράκια με σκοινιά και την έσυραν πίσω από άλογο. Ωστόσο, η μικρή κατάφερε να δραπετεύσει και να σωθεί, ξεφεύγοντας από τη μοίρα της μητέρας και της θείας της.

Ο κατάλογος των ονομάτων

Ακολουθεί ονομαστικός κατάλογος όσων συνελήφθησαν στην Καρίτσα, με αλφαβητική σειρά, όπως διασώζεται στα αρχεία…

1) Γεωργάκης Κων. Τσεμπελή (Δύο παιδιά άρρεν και θήλυ του Κωνσταντή Τζαπολή), 2) Ειρήνη του αυτού (Ειρήνη Γεωργ. Τζεμπελή), 3) Γυνή του Δημητράκη Μαρούδα με την κόρη της, 4) Πάναινα Μαρουδού με κορίτσι της (Πάναινα Μαρουδιού, κόρη Παν. Μαρουδιού), 5) Υιός του Γ. Λαγού, 6) Δύο παιδιά του Γ. Μίδη, 7) Ένα παιδί μικρόν του Μητ. Κανέλλη, 8) Μόρφω Γεωργάκη Μήλου, 9) Δύο άρσεν. παιδιά του Χρ. Πέρδη, 10) Αικατερίνη του ιδίου, 11) Αικατερίνη του Μήτρου Κανέλλη εις σπήλαιον Βρονταμά, 12) Κανέλλα του Γιαννάκη Μητρούδα, 13) Κανέλλα Μήτρου Μπράτη εις Κάστρον Κρεμαστής, 14) Θανάσης Κώστα Σακελλαρίου εiς τον Βελίτα (εδώ πρόκειται για τον συνοικισμό Βελωτά), 15) Χήρα Νικόλαινα Πιλόγαινα (Νικόλαινα χήρα Πολύγαινα), 16) Διαμάντω του Πουλίτσα από Απιδιάν εις Κάστρο Κρεμαστής, 17) Δύο κορίτσια αυτής.

Μνήμη και χρέος

Είναι φανερό ότι αρκετά από τα παραπάνω ονόματα δεν ανήκουν σε Καριτσιώτες, αλλά μάλλον σε Γερακίτες. Αυτό εξηγείται αν σκεφτούμε ότι, εκείνη την ημέρα, πολλές γυναίκες και παιδιά εγκατέλειψαν το Γεράκι μέσω Σορμπάνου, για να σωθούν, και συνελήφθησαν μάλλον μαζί με τους Καριτσιώτες. Σε κάθε περίπτωση, δικό μας χρέος είναι η μνήμη και η τιμή προς όλους – είτε Καριτσιώτες είτε κοντοχωριανούς.

Η μικρή Χρυσούλα: παιδί της συμφοράς, σύμβολο ελπίδας και αντοχής

Η μικρή Χρυσούλα, επτά ετών,

με βλέμμα γεμάτο αθωότητα και δύναμη,

στέκεται στο μονοπάτι της ζωής της,

σύμβολο ελπίδας και αντοχής.

Η ιστορία της μικρής Χρυσούλας έμεινε βαθιά χαραγμένη στη μνήμη του χωριού. Από στόμα σε στόμα πέρασε η μαρτυρία για τα βάσανά της, ώσπου ο Στέλιος Χαγιάς την κατέγραψε από την αείμνηστη Κατερίνα Ροζακλή, το γένος Μαλαβάζου.

Η Χρυσούλα ήταν τότε μόλις εφτά χρονών, κόρη του Γεωργάκη και της Ειρήνης Τσεμπελή. Μαζί με τη μητέρα της –που οι συγχωριανοί θυμούνταν αργότερα ως «τη Σκλαβωμένη»–, με τον πατέρα της και με τη θεία της, της οποίας το όνομα έχει χαθεί, βρέθηκε αιχμάλωτη στα χέρια των στρατιωτών του Ιμπραήμ. Η μοίρα στάθηκε σκληρή· η μητέρα και η θεία χάθηκαν, όμως ο Γεωργάκης και η μικρούλα Χρυσούλα κατόρθωσαν να γλιτώσουν και να επιστρέψουν στο χωριό.

Αργότερα, ο πατέρας της Γεωργάκης ξαναπαντρεύτηκε, απέκτησε άλλα επτά παιδιά και πέθανε το 1861, σε ηλικία 65 ετών.

Η Χρυσούλα, το παιδί που γνώρισε την αγριότητα του πολέμου, έζησε χρόνια μακρά και καρποφόρα. Παντρεύτηκε τον Νικόλαο Αναστασίου Μαλαβάζο, τον γνωστό «Κοντο-Νικόλα», και απέκτησαν μαζί τέσσερις κόρες. Έζησε σχεδόν έναν αιώνα –ως τα 95 της– και στα γεράματά της ήταν σε όλους γνωστή ως «η Γριά Μου-Μου». Έφυγε το 1913, αφήνοντας πίσω της μια ολόκληρη δυναστεία· μέχρι τις μέρες μας πάνω από 150 απογόνους σε επτά γενιές. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται ο ίδιος ο Στέλιος Χαγιάς, απόγονος πέμπτης γενιάς, αλλά και ο γράφων, Δημήτρης Κατσάμπης, τρισέγγονός της.

Έτσι, η μικρή Χρυσούλα, που κάποτε σύρθηκε δεμένη πίσω από ένα άλογο, έγινε –μαζί με τον πατέρα της– σύμβολο ζωής, αντοχής και συνέχειας για όλους τους Καριτσιώτες.

Επίλογος

Η αφήγηση αυτών των γεγονότων δεν είναι απλώς μια ιστορική καταγραφή· είναι παρακαταθήκη και μνήμη για όλους μας. Η τραγωδία των Καριτσιωτών και των γειτόνων κοντοχωριανών το 1825, αλλά και η σωτηρία της μικρής Χρυσούλας, αποτελούν σύμβολα αντοχής, πίστης και συνέχειας. Κρατώντας ζωντανές αυτές τις ιστορίες, τιμούμε όχι μόνο τους προγόνους μας αλλά και την ίδια την αξία της μνήμης που μας ενώνει ως χωριό

Παναγιώτα Βλάχου (1942-2025)

Με βαριά καρδιά αποχαιρετούμε τη συγχωριανή μας Παναγιώτα Βλάχου (το γένος Κρητικού).

Η Παναγιώτα γεννήθηκε στην Καρίτσα την Πρωτοχρονιά του 1942 και μεγάλωσε με τις αξίες της οικογένειας και της πίστης. Στις 31 Αυγούστου 2025 «εκοιμήθη εν Κυρίω» στο Σικάγο, όπου έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής της.

Ήταν αφοσιωμένη σύζυγος του μακαριστού Στηβ Βλάχου, στοργική μητέρα των Νικολάου, Μαρίας και Παναγιώτη, και καμάριζε για τα πέντε εγγόνια της: τον Έρικ Στηβεν, τον Πωλ, την Παναγιώτα «Νάγια», τον Ευστράτιο «Στρατ» και τον Ανδρέα «Άντυ».

Στην καρδιά της φύλαγε πάντα την Καρίτσα και τη ρίζα της, την οικογένεια Κρητικού. Όλοι όσοι την γνώρισαν θα θυμούνται τη γλυκύτητα, την καλοσύνη και τη φιλοξενία της.

Η εξόδιος ακολουθία θα τελεστεί την Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2025 στον Ιερό Ναό Αναλήψεως του Κυρίου στο Σικάγο, και θα ακολουθήσει η ταφή στο κοιμητήριο Elmwood, River Grove.

Εκφράζουμε τα θερμά και ειλικρινή μας συλλυπητήρια στα παιδιά, στα εγγόνια και σε όλη την οικογένεια.

Αιωνία της η μνήμη.

Η Μάνα μου. Ο βράχος μου. Η ηρωίδα μου.

Στις σελίδες μας πολλές φορές φιλοξενούμε ιστορίες ζωής που ξεκινούν από την Καρίτσα και απλώνονται πέρα στον κόσμο. Ιστορίες που κρύβουν μέσα τους τον μόχθο, την αγάπη, την πίστη και τη δύναμη των συγχωριανών μας. Σήμερα μοιραζόμαστε έναν συγκινητικό αποχαιρετισμό παιδιού προς τη μάνα του· μια γυναίκα-βράχο, που από την Καρίτσα βρέθηκε σε ξένη χώρα, πάλεψε με αξιοπρέπεια και αφιέρωσε όλη της τη ζωή στην οικογένειά της. Το κείμενο που ακολουθεί είναι γραμμένο με αγάπη και δάκρυ από την κόρη της, τη Μαρία, και μιλάει για τη θυσία, τη δύναμη και την αστείρευτη αγάπη της μάνας, παράδειγμα για όλους μας

Έμεινε χήρα στα 36 της με τρία μικρά παιδιά, σε ξένη χώρα, χωρίς να ξέρει καλά καλά τη γλώσσα, πάντα στον αγώνα για να τα φέρει πέρα. Αφιέρωσε όλη της τη ζωή πρώτα στα παιδιά της κι ύστερα στα εγγόνια της. Η ζωή της δύσκολη, μα ποτέ δεν παραπονέθηκε. Δούλευε ασταμάτητα, πάνω από 80 ώρες τη βδομάδα, για δεκαετίες. Κι όσο κουρασμένη κι αν ήταν, ποτέ δεν άφησε την εκκλησία.

Οι «διακοπές» της ήταν να ζυμώνει και να μαγειρεύει: δίπλες, κουραμπιέδες, σπανακόπιτες, αρνί με πατάτες, μουστοκούλουρα, ταραμοσαλάτα κι άλλα πολλά, που τα πήγαινε παντού. Ήταν πάντα στο πόδι, όπως στη φωτογραφία — κι ας είμαι γρήγορη στο περπάτημα, κανείς δεν την προλάβαινε!

Αγαπούσε όλο το σόι. Την Καρίτσα, που μεγάλωσε 22 χρόνια, την είχε στην καρδιά της. Μα κι η Αμερική, το Ρότσεστερ, της έγινε δεύτερη πατρίδα. Στις συναντήσεις με τα ξαδέρφια ήταν στα ουράνια από τη χαρά της. Όλες οι συννυφάδες, οι κουνιάδοι, τα ανίψια, οι κουμπάροι, οι φίλοι — είχε αγάπη και σεβασμό για όλους.

Κι όταν φάνηκαν τα πρώτα σημάδια κι ήρθε η διάγνωση για άνοια, ήξερα πως θα ’ναι δύσκολος ο δρόμος. Τρία χρόνια με γιατρούς, νοσοκομεία, φάρμακα· το σώμα της άρχισε να λυγίζει, μα η άνοια είχε πάρει τον δρόμο της.

Την περασμένη Πέμπτη, αν και ήταν ξαπλωμένη, με κλειστά μάτια και λίγα λόγια, τα χέρια της δεν σταματούσαν να κινούνται, όπως τότε που ήταν μοδίστρα. Δεν σταμάτησε ποτέ. Πάντα στο τρέξιμο.
Θα μπορούσε να τα είχε παρατήσει 47 χρόνια πριν, όταν έχασε τον πατέρα μας. Μα δεν το ’κανε.

Κι ως το τέλος, δίπλα της έπαιρνα μαθήματα ζωής. Όπως ήταν εκείνη όταν πήρα την πρώτη μου ανάσα, έτσι κι εγώ είχα την ευλογία να είμαι κοντά της, να κρατώ τα χέρια της και να την ευχαριστώ για όλα, όταν πήρε την τελευταία της.

Τώρα έχω δυο φύλακες αγγέλους να με κοιτούν από ψηλά. Κι εγώ, ώσπου να ’ρθει η δική μου ώρα, θα προσπαθώ να κάνω το καλό στη γη, στη μνήμη της μάνας και του πατέρα.

Αιωνία σου η μνήμη, γλυκιά μου μάνα.
Κι αναπαύσου τώρα πια… το κέρδισες με το παραπάνω.

Ποίηση: Διανυκτέρευση

Στη γαλήνη της νύχτας, μετά τα μεσάνυχτα,

ανεβαίνουμε ψηλά, στον Αϊ-Γιάννη τον σεπτό.

Εκεί που τ’ άστρα σκύβουν και μιλάνε με την ψυχή,

κρατούμε ζωντανό το έθιμο, με δέος και με χαρά.

Εννέα χρόνια τώρα, η παρέα μας αγρυπνά,

με ευχαριστία, προσευχή και φως που ξαναγεννά.

Σαν να μας σφίγγουν το χέρι οι παππούδες και οι γιαγιάδες,

σαν να μιλά η γη με την παλιά της φωνή.

Κι όταν χαράξει, και το πρώτο φως ξεπροβάλλει,

νιώθουμε την ψυχή μας γεμάτη ευγνωμοσύνη.

Για την όμορφη Καρίτσα, που δεν λησμονά τις ρίζες της,

για τον Αϊ-Γιάννη, που μας σμίγει κάθε χρόνο ξανά.

Χρόνια πολλά, Καρίτσα πανέμορφη·

στον ουρανό σου ανατέλλει κάθε χρόνο

μια νέα αυγή παράδοσης.