Καριτσιώτικη Λαλιά

Ο τόπος μας, όπως όλοι οι τόποι της πατρίδας παρουσιάζει μια ιδιαίτερη λαλιά, μια αυθεντική λαλιά που εκφράζει το λαογραφικό πλούτο της περιοχής. Εδώ παρουσιάζουμε μερικές από τις κουβέντες που μιλιούνται ακόμη από τους Καριτσιώτες και τους κοντοχωριανούς. Όλες μας θυμίζουν τα παλιά χρόνια τα καλά.

Α

άκιωτο, ατελείωτο
αλάργα, μακριά
αλλουνού, άλλου
αλλουνώνε, άλλων
αντάρα, ομίχλη
απάγκιο, μέρος που δεν το χτυπάει ο αέρας
απάνου, επάνω
απολάω, αφήνω τα σφαχτά να βοσκήσουν
αποσπερού, απόψε
απόστασα, κουράστηκα
ασύφταγος, παλιάνθρωπος
ασφάκα, θάμνος σε πέτρινο έδαφος, όπως «Ράχη Ασφάκα»
αφάνα, αγκαθωτός θάμνος, χειρίζεται για προσάναμμα
αχέ, ίσως
αχνιά, κουβέντα

Β

βετούλι, κατσίκι ενός χρόνου
βόιδι, χαζός
βολά, φορά
βαρικό, υγρό χωράφι

Γ

γιάτρα, κοίτα
γκόρτσια, άγρια αχλάδια
γκουστέρα, σαύρα
γούρνα, στέρνα
γωνιά, χώρος σπιτιού κοντά στο τζάκι

Δ

δαιμόνιο, κακό
δημοσιά, δημόσιος δρόμος
διάτανος, διάβολος

Ε

έκιωσα, τελείωσα
έντος!, νάτος!

Ζ

ζα, ζώα της δουλειάς ή της στάνης
ζιουπάω, πιέζω

Κ

καλτιρίμι, δρόμος στρωμένος με πέτρες όπως ο δρόμος για Σμερτιά
καπερώνα, μάλλινο παλτό τσοπάνου με σκουφί
καπινός, καπνός
κάτου, κάτω
κιαπέ; και λοιπόν;
κιώνω, τελειώνω
κονάκι, σπίτι
κορύτα, λεκάνη για πλύσιμο ή για να ποτίζονται τα ζώα
κοτάω, τολμάω
κουρεμπάτσια, κούρεμα στα μαλλιά σύρριζα
κυρά, γιαγιά

Λ

λακάω, τρέχω
λεβέτι, καζάνι
λιτριβειό, λιοτριβείο
λογκάρι, λόγκος
λόντζα, σκεπασμένο μαντρί

Μ

μερτικό, μερίδιο
μουρχούτα, πήλινο βαθύ πιάτο
μουσκάρι, μοσχάρι
μπίτι, τίποτα
μπινιάρικα, δίδυμα
μποτσίκι, αγριοκρέμυδα
μπατάκα, πατάτα
μπάκαι, μήπως

Ν

νογάω, καταλαβαίνω
ντίπι, εντελώς

Ξ

ξιδοτριψιάνα, μπουκιές ψωμί με ξίδι, λάδι, νερό και αλάτι

Ο

όρνιο, κορόιδο
ούλο, όλο
ουλουνώνε, όλων

Π

παταγούδι, πολύ κρύο
πιλάλα, τρεχάλα
πουμώνω, σκεπάζω
πατάκα, πατάτα

Ρ

ρετάλι, τιποτένιος
ρούγα, συντροφιά στον κήπο η στη γειτονιά για κουβέντα
ρουμάνι, δάσος όπως το «Τουνταίικο Ρουμάνι»

Σ

σεργούνι, ντροπή
σιάζω, φτιάνω κάτι καλά
σιακάτω, ίσια κάτω
σιαπάνω, ίσια πάνω
σιαπέρα, ίσια πέρα
σιόμπολα, μικρές πέτρες
σκάρισαν, βγήκαν τα γιδοπρόβατα στη βοσκή
σκιάχτηκα, τρόμαξα
σταλίζω, ξεκουράζομαι στον ίσκιο

Τ

ταχιά, αύριο

τζάρκο, μαντρί
τζερεμές, ανάποδος
τοίρα , κοίτα
τράιστο, υφαντό σακούλι
τριφτάδια, τρίμματα ζυμαριού βρασμένα
τροκάνια, κουδούνια γιδοπροβάτων
τσάκα τσάκα, γρήγορα γρήγορα
τσαφάρι, φλογέρα
τσιάγκα τσιάγκα, σιγά σιγά
τσιανάκα, πήλινες ή ξύλινες σουπιέρες
τσικουνίδα, τσικνίδα
τίλωσα, χόρτασα φαγητό
τσιανάκι, πιάτο
τσιπούνι, μάλλινο γυναικείο παλτό

Φ

φαρμακώνω, τρώγω το φαγητό
φτούνο, αυτό
αγριοφύλακας, αγροφύλακας

Χ

χούνη, χαμηλό χωράφι σε κοιλάδα