Καριτσιώτικα Νέα

 

Το Σχολείο The School		Του Δημήτρη Κατσάμπη By Dimitri Katsambis
Αίτημα του ελληνικού λαού, από το 1821 και μετά, ήτανε να χτιστούν σχολειά που θα κάνανε το ραγιά γραμματισμένο πολίτη της καινούργιας ελεύθερης Ελλάδας.  Έτσι μια από τις πρώτες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια,  το 1834, ήταν διακήρυξη γενικής, υποχρεωτικής και δωρεάν εκπαίδευσης με στόχο κάθε Ελληνόπουλο, αγόρι και κορίτσι, στην απελευθερωμένη Ελλάδα να τελειώνει τουλάχιστον τέσσερα χρόνια στο δημοτικό σχολείο. Δυστυχώς, όμως, η οικονομική πραγματικότητα, συνέπεια του παρατεταμένου απελευθερωτικού αγώνα, και η έλλειψη ειδικευμένων δασκάλων σήμαινε σταδιακή, ακόμη και αργή, ανάπτυξη του σχολικού συστήματος.  Άλλος ένας λόγος ήταν ότι τον καιρό εκείνο την ευθύνη για τη διαχείριση των σχολείων την είχανε οι τοπικοί δήμοι.  Η Καρίτσα μέχρι το 1912 υπαγόταν στον παλαιό Δήμο Γερονθρών και διαδοχικοί δήμαρχοι φαίνεται ούτε έδειχναν το ανάλογο ενδιαφέρον ούτε είχαν τις ανάλογες δυνατότητες να κάνουν περισσότερα για τα Καριτσιωτάκια.  Κατά συνέπεια τα παιδιά της Καρίτσας έτυχε να περιμένουν κάπου 60 και 70 χρόνια για να χαρούν κι αυτά το δικαίωμα να πάνε σχολείο.  Μέχρι τότε μπορούμε να πούμε όλοι, ή σχεδόν όλοι, στην Καρίτσα ήταν αγράμματοι.		A demand of the Greek people from the time of the great Greek revolution for national independence had been to establish schools that would transform the illiterate serf into an educated citizen of the new liberated Greece. Hence one of the first initiatives of the Kapodistrias government, as far back as 1834, was the decree of a universal, compulsory and free education for all Greek children, boys and girls, in liberated Greece to complete at least four years of elementary schooling.  Regrettably, however, the reality of an impoverished economy, the aftermath of the protracted liberation struggle, and dearth of skilled personnel meant a gradual, even slow, development of the school system.  Yet another barrier stemmed from the fact that at that time responsibility for schooling rested with the local councils.  Karitsa, along with neighbouring villages, Alepohori, Vrondamas and Geraki, until 1912 came under the jurisdiction of the local area council of Geronthres and it appears that successive mayors neither showed interest nor had the ability to do anything for the children of Karitsa.   Hence the children of Karitsa were to wait some sixty or seventy years to enjoy the right to go to school.   Until then it can be reasonably assumed that all or nearly all in Karitsa were illiterate.
Το σχολείο της Καρίτσας, από τα λεγόμενα των χωριανών, γιατί δεν έχουν βρεθεί ακόμα τα σχολικά μητρώα, φαίνεται να ιδρύθηκε προς το τέλος του προπερασμένου ή αρχές του περασμένου αιώνα.  Μικρό αλλά καλά φροντισμένο χαιρότανε το δροσερό ίσκιο από τα σφεντάμια, δίπλα στην πλατεία, πιο κάτω από την Βαγγελίστρα.  Όλο-όλο είχε  μια αίθουσα, ένα υπόγειο και το σπίτι του δασκάλου.		Karitsa School, according to the villagers, because old school records cannot be found, was established in the late 1800s or early 1900s.  Small but well kept, it enjoyed the shade of maple trees beside the village square below the church.  All in all it consisted of a single classroom, a basement and teachers living quarters.
Ο δάσκαλος ήταν ένας και, μαζί με τον παπά και τον πρόεδρο, ασφαλώς σεβαστό πρόσωπο στην κοινωνική ζωή του χωριού.  Πάντοτε καλοντυμένος, συχνά με γραβάτα, δίδασκε από το πρωί μέχρι το βράδυ.  Κάθε πρωί, έξι μέρες την βδομάδα, από τη Δευτέρα μέχρι το Σάββατο, σήμαινε την καμπάνα της εκκλησίας για να πάνε τα παιδιά στο σχολείο.  Λίγες οικογένειες είχανε ρολόγια.  Οι περισσότεροι λέγανε την ώρα με τον ήλιο.  Σήμαινε πρώτα κατά τις 7.30 το πρωί, όταν ο ήλιος χάραζε πάνω από  την Αετοφωλιά της Ράχης Ασφάκα.		There was only one teacher who, along with the priest and council president, was a very respected person in the social life of the village.  Always well dressed, most often with a tie, he would teach from morning to late afternoon.  Six mornings a week, Monday to Saturday, he would ring the church bell to call the children to school because only a few families had clocks and most told the time by the sun.  The bell would be tolled at 7:30 in the morning as the sun rose over Rachi Asfaka.
Καθώς μεσουρανούσε, στις 12 το μεσημέρι, έστελνε τα παιδιά πίσω στο σπίτι για φαγητό.  Ξαναγυρίζανε στο σχολείο, πάλε όταν ο δάσκαλος σήμαινε την καμπάνα, στις 1.30 και σχολάγανε το δείλι, στις 4.30, καθώς βασίλευε και χανότανε ο ήλιος σιγά-σιγά πίσω από την Τσούκα.  Το πρωί κάνανε ανάγνωση, γραμματική και αριθμητική ενώ τα απογεύματα μαθαίνανε, ανάλογα με την ημέρα, γεωγραφία, ιστορία, φυσική ιστορία, χημεία και θρησκευτικά.  Το Σάββάτο σχολάγανε το μεσημέρι και το απόγευμα πηγαίνανε κατηχητικό με τον παπά στην εκκλησία.  Την Κυριακή πρωί τα Καριτσιωτάκια φορούσαν τα κυριακάτικα τα γιορτινά και μπαίνανε στη σειρά να ακολουθήσουνε το δάσκαλο στην εκκλησία.  Δύο-τρία αγόρια ντύνονταν «παπαδάκια» για να βοηθήσουν στο Ιερό.		In the middle of the day the children would be sent home for lunch and would be called back, again by ringing the bell, at 1:30.  They would be dismissed for the day around 4:30 in the late afternoon as the sun began to slowly set behind Tsouka.  In the mornings they learned reading, grammar and arithmetic and in the afternoons, depending on the day, they studied geography, history, science and religion.  On Saturdays the children would be dismissed at midday and in the afternoon they were required to go to church for religious instruction, which was taught by the village priest.  The following day the children of Karitsa would wear their best clothes, line-up and follow their teacher to church for Sunday mass.  Two or three boys would be selected to wear special outfits to assist the priest in the sanctuary.
Τα πρώτα-πρώτα χρόνια παρά τη διακήρυξη του 1834 περί γενικής, υποχρεωτικής και δωρεάν εκπαίδευσης στο σχολείο πηγαίνανε μόνο αγόρια.  Μετά το 1912, όταν ο Δήμος Γερονθρών χωρίστηκε σε κοινότητες και η Καρίτσα απόχτησε δική της αυτόνομη διοίκηση, αρχίσανε δειλά-δειλά να πηγαίνουνε και τα κορίτσια.  Τα χρόνια ήταν δύσκολα, η φτώχεια μεγάλη και τα παιδιά αντί για τετράδια κουβαλάγανε την πλάκα με το κοντύλι.  Σκοπός ήτανε να μη μείνουν εντελώς αγράμματα. Μέχρι το 1927 το σχολείο ήτανε τετρατάξιο με πρώτη, δευτέρα, τρίτη και τετάρτη.  Από τη σχολική χρονιά 1927-28 έγινε εξατάξιο με επιπρόσθετες την πέμπτη και την έχτη, αλλά, όπως πριν, με ένα δάσκαλο σε μια αίθουσα.		In the early years, despite the 1834 decree pertaining to compulsory and free education for all, only boys would go to school.  After 1912 when the municipality of Gerothres was split into smaller village administrations and Karitsa attained its own self-governing council, little by little girls began to join the boys at school.  They were difficult years; everyone was very poor and the children instead of exercise books would cart around with them slate.  All that was hoped for was for the children not to be totally illiterate.  Until 1927 the school only went to grade.  From the1927-28 school year it was expanded to include grades five and six, but as before remained with one teacher in one classroom.
Στην αίθουσα μπαίνανε με σειρά και ησυχία, πρώτα τα μικρά και μετά τα μεγαλύτερα.  Τα θρανία ήτανε αραδιασμένα σε έξι σειρές, μια για κάθε τάξη.  Μπροστά στους καθισμένους στα θρανία μαθητές της τρίτης και της τετάρτης βρισκότανε η έδρα του δασκάλου και δίπλα, μέσα σε εντοιχισμένο ντουλάπι που πάντοτε έμενε ανοιχτό, είχανε βάλει το μοναδικό τηλέφωνο του χωριού.  Βρισκότανε εκεί ίσως από τη δεκαετία του ’20, ήταν από εκείνα με κουρντιστήρι και για να βγάλει ο δάσκαλος Γεράκι έπρεπε να το κουρντίζει κάμποσες φορές. Καταστράφηκε τον καιρό του πολέμου και κατά συνέπεια το χωριό έμεινε δίχως γραμμή, για περισσότερα από δέκα χρόνια, μέχρι να επανασυνδεθεί κατά το τέλος της δεκαετίας του ’50.		The children would file orderly and quietly into class, the little one fist followed by the older ones.  Desks were arranged in six rows, one for each grade.  Directly in front of the grade three and four rows was the teacher’s table on a raised platform.  Next to that an inbuilt cupboard on the wall housed the telephone, the only one in the village.  It had been there possibly since the 20s.  It was one of those that had to be wound and to be connected with Geraki the teacher needed to wind it again and again.  It was destroyed during the war in the 40s and the village was without a line for more than ten years until it was reconnected towards the end of the fifties.
Στη μεριά της πρώτης και της δευτέρας είχε τοποθετηθεί ένας μεγάλος άβακας ή αριθμητήριο για να μαθαίνουν τα μικρά πώς να μετράνε και τί είναι οι μονάδες, οι δεκάδες και οι εκατοντάδες.  Εκείνα, βέβαια, πάντοτε κουβαλάγανε μαζί τους, στις τσάντες ή στις τσέπες, ένα δεματάκι από ξυλάκια, που είχαν κόψει τα ίδια από τις βέργες στα σφεντάμια.  Με τα ξυλάκια αυτά βοηθιόνταν στην αριθμητική όταν κάνανε την πρόσθεση, την αφαίρεση, τον πολλαπλασιασμό και τη διαίρεση.		The grade one and two side of the classroom featured a large abacus for the little ones to learn how to count and how to tell units, tens and hundreds.  That’s why they also always carried with them, in their pockets and in their bags, a bundle of counting sticks, which they themselves had cut from the twigs of the maples.  The sticks were great in Arithmetic it came doing addition, subtraction, multiplication and division.
Στη μεριά της πέμπτης και της έκτης ένας μεγάλος χάρτης της Ελλάδας έπιανε ολόκληρο σχεδόν τον πέρα τοίχο.  Απορία και παράπονο από όλα τα Καριτσιωτάκια ήταν πώς ο σπουδαίος αυτός χάρτης, με τα έντονα χρώματα να διαχωρίζουν τα βουνά, τους ποταμούς, τις πεδιάδες και τα χωριά, να μην έχει το πιο σημαντικό, γι αυτά, χωριό σ’ όλη την Ελλάδα; Όλο γύρω στους τοίχους ήταν κολλημένες μικρές ζωγραφιές του Κολοκοτρώνη, του Διάκου του Φεραίου και άλλων ηρώων του ‘21, που τα παιδιά είχαν ξεσηκώσει με χαρτί αντιγραφής από το βιβλίο της ιστορίας.  Για να ζεσταίνονταν το χειμώνα, στη μέση της αίθουσας στεκότανε μια σόμπα την οποία ανάβανε με ξύλα που εκείνα φέρνανε.		On the other side, where the grade fives and sixes sat, a large map of Greece covered almost the entire wall in front of them.  Karitsa kids were bewildered; how come such an important map with brilliant colours telling apart the countless mountains, rivers, plains and towns did not have the most important, to them, village in all of Greece! The walls right around the room were decorated with small drawings of Kolokotronis, Diakos, Fereos and other revolutionary heroes of 1821 that the children had traced from their history books.  To keep warm in winter, in the middle of the classroom there was a wood stove which was fuelled by firewood brought along by the children themselves.
Οι δάσκαλοι ήτανε αυστηροί και για να επιβάλουν πειθαρχία και τάξη τιμωρούσανε τα παιδιά με πολλούς και διάφορους τρόπους. Όλοι κρατούσαν βέργες που τα παιδία φέρνανε από σκίντο, ελιά, πικροδάφνη ή μουριά. Τον καιρό εκείνο το ξύλο επιτρεπόταν και το τράβηγμα του αυτιού ή η σφαλιάρα δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστα.   Ένας δάσκαλος, λένε, είχε βάλει χαλίκια στην πέρα γωνία, κοντά στην πέμπτη και την έκτη,  και εξανάγκαζε τους μαθητές να γονατίζουν επάνω όταν ήταν άτακτοι.  Άλλοι τους έκλειναν στο σκοτάδι του υπόγειου.  Τα Καριτσιωτάκια φοβούνταν το υπόγειο όχι μόνο επειδή ήταν σκοτεινό και κρύο αλλά περισσότερο γιατί είχαν πιστέψει, κατά τα λεγόμενα των μεγάλων, ότι εκεί ζούσε μια νυφίτσα για να τα δαγκώνει!		Teachers were very strict and disciplined the children in many and different ways.  They all had sticks cut and brought by the children from skindo, olive trees, oleander and mulberry trees.  In those years corporal punishment was allowed and the pulling of ears as well as backhanders was not uncommon.  It is said that one of the teachers had gravel spread in the far corner of the classroom, near the grade fives and sixes, on which he would force students to kneel when disobedient.  Other teachers would lock them in the darkness of the basement.  Karitsa kids feared the basement not only because it was dark and cold but doubly so because they believed tales spun by adults about a ferret living in there to bite young children!
Εκτός το στενό καλντερίμι που πήγαινε από το δρόμο μέχρι την πόρτα, το σχολείο δεν είχε δικό του προαύλιο για παιχνίδι.  Για να παίξουν τα παιδιά έπρεπε να σκαρφαλώσουν ένα βράχο να πάνε στην ευρύχωρη πλατεία, άλλοτε αλώνι του χωριού.  Εκεί, ενώ τα μικρά παίζανε κρυφτούλι τα κορίτσια ασχολούνταν με το κουτσό, το γύρω-γύρω όλοι και το σχοινάκι.  Όσο για τα μεγαλύτερα αγόρια, άλλα παίζανε βώλους, άλλα ντρίλια, ενώ τα πιο δυναμικά, εκείνα με τα γρατσουνισμένα γόνατα, τα τράβαγε η γαϊδουροκαβάλα, το τσουτζή ή τσουμάκα τσουλίκα, και ο πετροπόλεμος!		Apart from the narrow cobblestone path leading from the road to classroom door the school did not have a playground of its own.  To play children had to scale a rock face and make their way to the square, a disused threshing floor.  There while the little ones would play hide and seek the girls occupied themselves with koutso, a type of hopscotch, ring a ring a rosy, and skipping.  As for the bigger boys, some played marbles, some concentrated on drilia, similar to draughts except using pebbles on grids carved onto the ground, whereas those with scratched knees were drawn by more unruly choices such as leapfrog, tsoudzi, a game involving throwing and hitting sticks at each other, and most violent of all petropolemos or stone wars where two opposing sides would throw rocks at each other!
Το σχολείο, ουσιαστικός παράγοντας στην κοινωνική και πνευματική ζωή του χωριού, κάθε χρόνο διοργάνωνε διάφορες εκδηλώσεις οι οποίες έχουν μείνει αξέχαστες στις καρδιές και μνήμες των Καριτσιωτών. Ξεχωρίζουν ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου και «Τα Ποιήματα»  όταν κάθε παιδί, με ακροατήριο σχεδόν ολόκληρο το χωριό, ανέβαινε στη σκηνή να απαγγείλει ένα ποίημα ή να πάρει μέρος σε ένα από τα πολλά θεατράκια.  Πιο καμαρωτά ήταν εκείνα που είχαν να ντυθούν με παραδοσιακές στολές.  Κάποια αγόρια που είχαν φέσι, πουκαμίσα και κορδόνια με φούντες ντύνονταν φουστανελάδες, ενώ δυο-τρία κορίτσια με βελούδινη κεντητή ζακέτα, φούστα και φέσι χαίρονταν τη φορεσιά της Αμαλίας. Όμορφες μνήμες επαναφέρουν επίσης οι εκδρομές την άνοιξη στους κήπους στη Σμερτιά και την Κοπρισιά όπως και η πιο μακρινές πεζοπορίες στην Αετοφωλιά και τη Μεσοράχη.  Αξέχαστες ακόμα είναι και οι παραδοσιακές πρωτομαγιάτικες εκδρομές στα ξακουστά Καριτσιώτικα Καναλάκια, πάνω στα ψηλά βουνά, όπου τα Καριτσιωτάκια μέσα στο πυκνό ελατόδασος μπορούσαν να απολαύσουν την άγρια φύση, τη δικιά τους φύση σε όλο της το μεγαλείο.		The school, an essential part of the social and cultural life of the village, each year organised a variety of activities which have left cherished memories in the hearts and minds of Karitsa folk.  Most enduring are the March 25th celebrations and Ta Piimata or concerts when every child would get on stage in front of an audience, comprising almost everyone in the village, and recite a patriotic poem or perform in one of the many plays presented.  Most proud of all were those with traditional outfits.  Other wonderful memories include the excursions in springtime to the vegetable gardens in Smertia and Koprisia as well as the longer treks to Aetofolia and Mesorachi.  Unforgettable also are the customary Mayday excursions at Karitsiotika Kanalakia, springs on the high mountains, where Karitsa kids surrounded by dense pine forest could enjoy their natural environment in all its wondrous splendour.
Παρά τις πολλές ελλείψεις του, το σχολείο τουλάχιστον λειτουργούσε, ακόμα κι αν οι χωρικοί δεν το λογαριάζανε όσο έπρεπε. Όχι όλες οι οικογένειες αφήνανε τα παιδιά τους να τελειώνουνε το δημοτικό σχολείο.  Χρειάστηκε κάμποσες δεκαετίες για να εκτιμήσουν καλά οι Καριτσιώτες τα οφέλη του σχολειού.  Στην αρχή τα κορίτσια μέχρι να παντρευτούν έπρεπε να είναι ή στο σπίτι, ή στα χωράφια.  Τα αγόρια χρειάζονταν στα χωράφια και στα στανοτόπια να φυλάνε τα βόδια, τα  γίδια, και τα πρόβατα.  Στους κρύους μήνες του χειμώνα, όταν πολλοί κατέβαζαν τις στάνες τους στα χαμηλά καλύβια, για τα τσοπανόπουλα ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να πηγαινοέρχονται στο χωριό για το σχολείο.  Ήταν περιπέτεια εξαντλητική, επίφοβη  και επικίνδυνη αφού ξεκινούσαν αξημέρωτα κι είχαν δυο ώρες πηγαινέλα κάθε μέρα στα πετρώδη απότομα μονοπάτια μέσα στο χαλάζι, τη βροχή, το χιόνι, τις λάσπες και κόντρα στο βοριά.		Despite many shortcomings, however, the school was fully operational even if the locals did not take complete advantage. Not all families allowed their children to complete primary school.  It took some time for Karitsiotes to fully appreciate the benefits of education.  To begin with, girls until they were married were expected to stay with their mothers either at home or working in the fields or herding sheep and goats in the mountains.  Boys also were needed to work in the fields and look after the flocks.  During the cold winter months, when flocks were brought down to the lowland hovels (kalivia) it was very difficult for the children of shepherds to come up to the village for school.  It was a gruelling, terrifying and dangerous ordeal since they had to set off before daybreak, trek against the wind across stony trails in the mud, rain, hail and snow.
Έτσι μόνο λίγα παιδιά τελειώνανε όλο το δημοτικό και παίρνανε  απολυτήριο. Τα περισσότερα αποσύρονταν μετά από την πρώτη, τη δευτέρα ή την τρίτη τάξη και μένανε με λίγα γράμματα.  Άλλα πάλε, μετάνιωμα βέβαια μετέπειτα, στερούνταν ακόμα κι αυτό και καταδικάζονταν να περάσουν τη ζωή τους εντελώς αγράμματα μην ξέροντας ούτε το όνομά τους να γράψουν.		Hence only some children progressed through all grades of primary school to be awarded graduation apolitiria or certificates.  Far too many were withdrawn after one, two or three years and remained barely literate or semiliterate for life.  A few, to their never-ending regret, were destined to life long illiteracy and unable to even scribble their name.
Παρόλα αυτά  εκατοντάδες Καριτσιωτάκια του περασμένου αιώνα καθίσανε στα θρανία του μικρού αυτού σχολείου για να μάθουν, λίγο ή πολύ, πώς να διαβάζουν, πώς να γράφουν και πώς να μετράνε.  Αν και οι χωρικοί νιώθανε ότι τα παιδιά τους αξίζανε κάτι καλύτερο, το χωριό πέρναγε σκληρά χρόνια.  Ένα καλύτερο πιο ευρύχωρο σχολείο ήτανε για πολλά χρόνια ο ανεκπλήρωτος πόθος του χωριού.  Ακόμα χειρότερα,  τον καιρό της ιταλαγερμανικής φασιστικής κατοχής (1941-1944), και του εμφύλιου σπαραγμού (1946-1949) που ακολούθησε, το σχολείο έμεινε χωρίς δάσκαλο.  Ο κοσμαγάπητος ντόπιος δημοδιδάσκαλος, Κωνσταντίνος Προφύρης, που μόλις πρόσφατα είχε διορισθεί,  κλήθηκε με την πρώτη γενική επιστράτευση να πάει να πολεμήσει τους Ιταλούς που είχανε χτυπήσει τα ελληνοαλβανικά σύνορα και τη Βόρειο Ήπειρο.  Κατόπιν στα χρόνια του Εμφύλιου καλέστηκε να υπηρετήσει στην Εθνοφυλακή.  Ευτυχώς που, στην τραγωδία και την απελπισία του καιρού εκείνου,  ο παπα-Αναστάσης Μαλαβάζος ανταποκρίθηκε στις ανάγκες των παιδιών, κράτησε το σχολείο ανοιχτό και, αν και νηστικά και ξυπόλυτα που τα περισσότερα ήτανε, δίδαξε σε όσα πηγαίνανε τα πιο αναγκαία όσο καλύτερα μπορούσε.		Even so hundreds of Karitsa kids of the last century crammed into the little schoolroom to learn how to read, how to write and how to count.  Though the villagers knew their children deserved better Karitsa was going through hard times and improved, more spacious facilities remained a dream for a long time.  To make matters worse during the Italian and German fascist occupation (1941-1944) and the civil war (1946-1949) that followed the school was left without a teacher.  The popular home-grown primary school teacher, Kostandinos Profiris, who only recently had been appointed to the school, was called up in the first conscription to fight the Italian forces that had attacked the Greek-Albanian border and Northern Epirus.  Then during the years of the civil war he was again called up to serve in the ethnofilaki.  Thankfully, amidst the tragedy and despair of the time, the village priest, Papa-Anastasis Malavazos, came to the aid of Karitsa children, kept the school open and though most came hungry and without shoes, he taught them the essentials as best he could.
Το 1951 ο Προφύρης ξαναγύρισε στο σχολείο της Καρίτσας να συνεχίσει τη θητεία του που συνέπεσε με το μεγαλύτερο πληθυσμό όλων των εποχών στο χωριό.  Το μαθητολόγιο της εποχής παρουσιάζει 73 εγγεγραμμένους μαθητές υπό την επίβλεψη ενός δασκάλου.  Αλλά, ενώ ο υψηλός αυτός αριθμός οδηγούσε τους ντόπιους  να διεκδικούν μεγαλύτερο σχολείο, μια άλλη τάση, η μετανάστευση, ειδικότερα προς την Αυστραλία, άρχιζε να διακρίνεται, και ίσως έπρεπε να επισημάνει μια πιο προσεχτική προσέγγιση.  Εν τούτοις το παλιό αίτημα για μεγαλύτερο και καλά χτισμένο σχολείο οδήγησε τον δυναμικό Προφύρη να ασκεί πίεση για καινούργιο σχολείο.		After the war Profiris returned to continue teaching in Karitsa.  This coincided with the post war baby boom and village’s highest ever population and serious thought was put into alternative accommodation for the village school.  On his return, in 1951, Profiris was required single-handedly to teach 73 village kids tightly squeezed in a single room.  Whilst the all time high population led locals to forecast the need for larger facilities, another emerging trend, overseas immigration, in particular to Australia, ought to have signalled a more cautious outlook.  Despite that the collective will for larger well-built facilities led Profiris to lead the push for a new school.
Έτσι το 1956, δίπλα στη δημοσιά όπως πρωτομπαίνουμε στο χωριό, άρχισε να χτίζεται το καινούργιο σχολείο υπό την επίβλεψη της επιτροπής ανεγέρσεως που απαρτιζότανε από τον Προφύρη, τον παπα-Αναστάση Μαλαβάζο, και τον πρόεδρο της κοινότητας, Αλέξη Προφύρη.  Το καινούργιο σχολείο χρηματοδοτήθηκε από Καριτσιώτες του εξωτερικού, από ντόπιους χωριανούς και από τους ίδιους τους μαθητές του σχολείου.  Η επιτροπή εράνου των Καριτσιωτών της Αμερικής, που απαρτιζότανε από τον Κωνσταντίνο Δ Τσεμπελή, τον Σαράντο Κ Μαλαβάζο και τον Γιάννη Κ Λάμπρο, μάζεψε πάνω από δύο χιλιάδες δολάρια. Ο Τσεμπελής δώρισε επίσης και το οικόπεδο που θα χτιζότανε το σχολείο. Οι κάτοικοι του χωριού δώσανε κάπου 7.000 δραχμές σε μετρητά και προσωπική εργασία αξίας 40.000 δραχμών.  Πολλά απογεύματα ο Προφύρης κατέβαζε τα παιδιά για να βοηθήσουν κι αυτά στη προσωπική εργασία. Τα παιδιά επίσης μαζέψανε κοντά στις 6000 δραχμές παρουσιάζοντας θεατρικές παραστάσεις στα γύρω χωριά, στο Γεράκι, στο Αλεποχώρι και στο Μαρί.		As a result, in 1956 construction of a new school on the roadside as we enter the village began under the supervision of a building committee comprising Profiris along with the village priest Anastasis Malavazos and president of the local council Alexis Porfiris.  The new school was funded by Karitsiotes living abroad, local villagers, and the school children themselves.  A fundraising committee in the United States comprising Constantinos D Tsebelis, Sarantos K Malavazos and Yiannis K Lambros collected two thousand dollars.  In addition tsebelis donated the land the school was to be built on.  Local villagers contributed seven thousand drachmae in money and forty thousand in prosopiki ergasia, personal labour.  Many an afternoon, Profiris would bring the school children to work on the building site.  The children also raised about six thousand drachmae by staging concerts in the neighbouring villages geraki, Alepochori and Mari.
Όταν το χτίσιμο τελείωσε, πέντε χρόνια αργότερα, το χωριό φιγούραρε, ένα μεγάλο χτίριο, ψηλό και επιβλητικό, το πρώτο που συνάνταγε κανείς όταν έμπαινε στην Καρίτσα.  Είχε δυο ευρύχωρες καλά φωτισμένες αίθουσες με πολλά και μεγάλα παράθυρα.  Ανάμεσα στις αίθουσες ήταν το γραφείο και η κύρια είσοδος, μια μεγάλη σιδερένια πόρτα, που άνοιγε για τα παιδιά να παίζουν στον πλατύ έξω χώρο.  Έτσι τη Δευτέρα 11 του Σεπτέμβρη 1961 ο νέος δάσκαλος, Γεώργιος Κόλιας από το Αφίσιο της Σπάρτης, άνοιξε διάπλατα την πόρτα και κάλεσε στο γραφείο να γραφτούνε οι πρώτοι μαθητές του καινούργιου σχολείου.  Η Αγγελική Γεωργίου Πήλιουρα, της τρίτης τάξης, μαζί με την αδερφή της τη Γεωργία, της πέμπτης τάξης, συνοδευόμενες από τη μητέρα τους, τη Θεοδωρούλα,  ήταν οι πρώτες που μπήκαν στο γραφείο.  Στη συνέχεια τις ακολούθησαν κι άλλα 36 Καριτσιωτάκια.  Συνολικά το μαθητολόγιο από το πρώτο σχολικό έτος στο καινούργιο σχολείο παρουσιάζει 21 μαθητές και 17 μαθήτριες: 10 της Α´, 1 της Δ´, 4 της Γ´, 9 της Δ´, 5 της Ε´, και 9 της ΣΤ´.  Κατόπιν με μεγάλη χαρά και πολύ περηφάνια ο παπα-Αναστάσης έκανε τον αγιασμό για το άνοιγμα του καινούργιου σχολείου και την αρχή της νέας σχολικής χρονιάς.		When completed, some five years later, the village boasted a grand, tall and imposing edifice, the first building on the main road leading into Karitsa.  It contained two large well-lit classrooms with many large windows.  Between the two classrooms there was the school office and the main entrance opening into ample open space for games outside.  On Monday 11 September 1961 the new teacher, Georgios Kolias from Afisio near Sparti opened the office ready to enrol the first students in the new school.  Angeliki Piliouras from grade three along with her grade five sister Georgia, escorted by their Theodoroula were the first students to come through the office door.  They were then followed by another 36 Karitsa kids.  All in all the enrolment register of the first year in the new school shows21 boys and 17 girls: ten in grade one, one in grade two, four in grade three, nine in grade four, five in grade five and nine in grade six.  After that a proud Papa-Anastasis had great pleasure in blessing the opening of the new school as well as the start of the new school year.
Έπειτα τα παιδιά, έπρεπε να κουβαλήσουν τα θρανία, τα βιβλία, τα τετράδια και τα μολύβια ανεβοκατεβαίνοντας σαν μερμηγκάκια τα 500 τόσα μέτρα από το παλιό στο καινούργιο σχολείο. Το βαρύ φορτίο, το πέτρινο μονοπάτι, η απότομη κατηφόρα, οι γεμάτες εμπόδια στροφές, και οι πέτρες πολλές και μεγάλες σίγουρα βασάνισαν τα παιδιά τη μέρα εκείνη. Ταυτοχρόνως μάθανε τι τα περίμενε, κάθε μέρα στο απροφύλαχτο αυτό μονοπάτι που θα τα πήγαινε σχολείο, προπαντός όταν έβρεχε ή χιόνιζε κι είχαν ξεσηκωθεί άγρια να φυσάνε οι μανιασμένοι βοριάδες.		The children were then required to carry the desks, books, pens and pencils, like busy ants at work trekking up and down 500 metres, from the old school to the new.  The heavy loads, rocky terrain and steep decline down the winding track were certainly very tough on the young ones that day.  At the same time it was a warning of what they would expect every day along that unsheltered track on the way to school, particularly when it rained or snowed and the fierce north winds were blowing.
Την επόμενη, ο καινούργιος δάσκαλος, πολύ αυστηρός και αυταρχικός, άρχισε κανονικά μαθήματα μοιράζοντας το χρόνο του όσο μπορούσε ίσια στην κάθε τάξη.  Πριν από τον Κόλια ένας μακρύς κατάλογος εκπαιδευτικών είχαν κοπιάσει να μάθουν γράμματα στα Καριτσιωτάκια στο παλιό μικρό σχολείο κάτω από τα Σφονταμάκια.  Έκτος από τον Προφύρη και τον παπα-Αναστάση άλλοι που εύκολα έρχονται στο νου είναι: Νικόλαος Δούλος, Κωνσταντίνος Σαρρής, Γεώργιος Μαρούδης, Κυρία Νότα, Πέτρος Ρογκάκος, Βασίλειος Λιάπης, Χρήστος Ζερβάκος και Μιχάλης Κατσουλέρης. (Βλέπε πληρέστερο κατάλογο στον πίνακα δίπλα.)		The next day, the new teacher, very strict and authoritarian, began regular lessons sharing his time as evenly as he could among all grades.  Before Kolias a long list of teachers had worked hard to teach Karitsa kids in the old school below the maple trees.  Besides Profiris and Papa-Anastasis other names readily recalled include:  Nikolaos Doulos, Konstandinos Sarris, Georgios Maroudis, Kyria Nota, Petros Rongakos, Kyrios Liapis, Christos Zervakos and Michalis Katsouleris.  See table on left for a more complete list.
Από αυτά που λένε οι παλιοί μαθητές του, ο Ρογκάκος, από τα Κόκκινα Λουριά της Μάνης, ήτανε πάρα πολύ καλός δάσκαλος αλλά εξίσου αυστηρός.  Έφυγε κάτω από επικριτικές περιστάσεις και μετατέθηκε αλλού όταν, όπως λένε, αποκάλυψε αδικοπραξίες στην Κοινότητα του χωριού.  Ο Ζερβάκος δίδαξε αρκετά χρόνια στην Καρίτσα στις δεκαετίες του ’20 και του ’30.  Ηλικιωμένος οικογενειάρχης από το διπλανό Γεράκι, ήρθε στο χωριό με τη σύζυγό του και τα τρία του παιδιά και μένανε στο σπίτι κάτω από το σχολείο.  Εκείνοι που τους δίδαξε τον θυμούνται βαριεστημένο, παχουλό, πράο και καλοφαγά.  Έβαζε τα παιδιά του να μαθαίνουνε τα Καριτσιωτάκια πως να διαβάζουν και να μετράνε, ενώ απαιτούσε απ’ τους μαθητές του να του φέρνουν ξύλα, γάλα, γιαούρτι, τυριά, αυγά και άλλα τρόφιμα που έβγαζε το χωριό.  Ήταν 80 χρονών όταν παρατήθηκε και έφυγε από το χωριό.		According to former students Rongakos who hailed from Kokkina Louria of Mani was very good but equally strict.  He left under controversial circumstances and transferred elsewhere when he uncovered corrupt activities in the village council.  Zervakos taught for a number of years in the late twenties and early thirties.  He was an elderly man from neighbouring Geraki who came to the village with his wife and three children and lived in the teacher’s quarters next to the school.  Those whom he taught remember him as a lazy, rotund man who loved food.  He would have his own children tutor the kids in reading and counting and would often call on his students to provide him with firewood, milk, yoghurt, cheeses and other foods produced in the village.  He was in his eighties when he retired from teaching and left Karitsa.
Ο Μιχάλης Κατσουλέρης θεωρείται ένας από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος δάσκαλος που ήρθε στην Καρίτσα.  Δίδάξε στο χωρίο από τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα μέχρι τη δεκαετία του 20.  Καταγότανε από το λιμανάκι του Κότρωνα της Ανατολικής Μάνης, παντρεύτηκε τη χωριανή Ξενούλα Νικόλα Μαλαβάζου και απέκτησαν πέντε παιδιά, όλα γεννημένα στην Καρίτσα.  Ήθελε να μείνει οριστικά στο χωριό άλλα καυγάδες με γονείς αντίθετους στη σωματική τιμωρία που υπέβαλε στους μαθητές τον εξαναγκάσανε  να μετατεθεί πρώτα στο διπλανό Αλεποχώρι και αργότερα στη γενέτειρά του τη Μάνη.		Michalis Katsouleris is believed to be one of the earliest, if not the very first, teacher to come to Karitsa and taught in the village from the early years of the last century to well into the twenties.  Hailing from the small port of Kotronas in Eastern Mani he married Karitsa girl, Xenoula Nikola Malavazos, who bore five children all born in Karitsa.  He was keen to remain permanently in Karitsa but ongoing conflicts with parents over corporal punishment forced his transfer first to neighbouring Alepochori and then his native Mani.
Εκτός από το Γεώργιο Κόλια (1961-1964), πολλοί άλλοι δάσκαλοι διδάξανε στο καινούργιο σχολείο από το 1961 και μετά.  Οι περισσότεροι για ένα ή δύο χρόνια (βλέπε διπλανό πίνακα).  Ένας αποτελεί εξαίρεση, κι όχι μόνο γιατί έμεινε τέσσερα χρόνια.  Ο Κωνσταντίνος Γιαννακούρας από τον Κεφαλά της Σπάρτης με την πτώση της εφτάχρονης δικτατορίας, τον Ιούλιο του 1974, διορίστηκε και υπηρεσιακός πρόεδρος του χωριού μέχρι να γίνουν κανονικές εκλογές για να βγει καινούργιο κοινοτικό συμβούλιο.		Apart from Georgios Kolias (1961-1964) many other teachers have been in charge of the new school since 1961.  Most have been one or two year appointments (see table on left).  One of them, Constantinos Giannakouras from Kafala of Sparti, found himself in the unique position when after the fall of the seven year military Junta, in July 1974, he was appointed caretaker president of the village council until a ballot could be held to elect a new president.  The writer worked closely Stavros Binis in May 1992 whilst visiting the school as part of international teacher exchange program between South Australia and Greece.
Όντας απόμερο χωριό η Καρίτσα, από τότε που ιδρύθηκε το σχολείο, εκτός από τον χωριανό Πορφύρη, τον καριτσιωτογαμπρό Κατσουλέρη και ίσως το Ζερβάκο, κανένας άλλος δάσκαλος δεν είχε επιδιώξει μόνιμο διορισμό εκεί.   Το σχολείο, όπως πολλά άλλα μονοθέσια, με όλο και λιγότερους μαθητές, παρουσίαζε όλα τα μειονεκτήματα και ελλείψεις των μικρών απομονωμένων δημοτικών, ανεπαρκή διδαχτικό πρόγραμμα και φτωχά επίπεδα μάθησης, ιδιαίτερα στους κρίσιμους τομείς της ανάγνωσης, της γραφής, και των μαθηματικών. Τη δεκαετία του ’90 ο χαμηλός αριθμός μαθητών σε συνδυασμό με την ενοποίηση της Κοινότητας στον ευρύτερο Δήμο Γερονθρών και την ευκολότερη δημόσια συγκοινωνία έκαμε το κλείσιμο του σχολείου αναπόφευκτο.		But, isolated and with dwindling numbers, apart from fellow villager Profiris as well as Katsouleris and perhaps Zervakos, none of the teachers have sought a permanent appointment in the village.  The school itself, like many single teacher schools, featured all the shortcomings of small out of the way schools including inadequate curriculum and very poor standards particularly in the critical areas of reading, writing, and mathematics.  By the 1990s, the low number of students along with integration of the council into the broader municipality of Geronthres as well as ease of public transport to nearby Geraki made the closure of the school inevitable.
Έκλεισε πλέον τις πόρτες στο τέλος της σχολικής χρονιάς τον Ιούνιο του 1994.  Μετά από τις διακοπές του καλοκαιριού τα Καριτσιωτάκια σαν ομάδα πήραν το λεωφορείο να αρχίσουν στο πολυθέσιο σχολείο του Γερακιού.  Παρά την αποκάρδιωση και την πτώση γοήτρου από την απώλεια ενός πραγματικού στυλοβάτη του περήφανου αυτού χωριού τα παιδιά έπρεπε να πάνε σε ένα αναβαθμισμένο, καλύτερα εξοπλισμένο σχολείο όπου υπάρχουν αντίστοιχοι για κάθε τάξη δάσκαλοι, όπως στο Γεράκι.		The school closed its doors to students for the last time at the end of the school year in June1994 and after the long summer holidays Karitsa kids boarded the bus as a group to begin attending the six-teacher school at Geraki. Despite the disappointment of losing a veritable pillar of village life, children of Karitsa needed to attend a better equipped upgraded school, with at least one teacher for every grade, like that of Geraki.
Σήμερα το εγκαταλειμμένο πλέον κτήριο, οι άδειες αίθουσες, τα σπασμένα παράθυρα, οι ξεφλουδισμένοι τοίχοι και η απόκοσμη σιωπή είναι από μια έννοια οδυνηρή υπενθύμιση ανεκπλήρωτων προσδοκιών των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων  και από άλλη η ασταμάτητη εξέλιξη των γεγονότων και η αποτελεσματική ένταξη ενός άλλοτε  απομονωμένου χωριού σε μια ευρύτερη αλληλεξαρτώμενη κοινότητα.		Nowadays the deserted building, the empty classrooms, broken windows, peeling walls and eerie silence are in one sense a poignant reminder of unfulfilled expectations and in another the unstoppable march of time and the effective integration of an once isolated community into a larger interdependent regio
28/1/07