28η Οκτωβρίου: Η Καρίτσα και το «Όχι» του '40

«Θλιβερή νότα: 

Περισσότεροι από σαράντα χωριανοί πολέμησαν για να προστατεύσουν την πατρίδα, αλλά ακόμα δεν ξέρουμε όλα τα ονόματά τους!»

Στις καρδιές των Καριτσιωτών, η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός που επηρέασε βαθιά τη ζωή των προγόνων μας τότε και των μεταγενέστερων γενεών τις επόμενες δεκαετίες.

Η Καρίτσα το 1940 ήταν ένα απομονωμένο ορεινό χωριό με 425 κατοίκους, διπλάσιους από τον αριθμό σήμερα, όπου ο χρόνος κυλούσε αργά. Οι πρόγονοί μας εκείνη την εποχή ήταν αγροτοκτηνοτρόφοι και ζούσαν σε συνάφεια με τη φύση και το όμορφο άγριο περιβάλλον γύρω τους, όπως είχαν κάνει για αιώνες πριν. Αυτό το μικρό κομμάτι της πατρίδας, η Καρίτσα απάντησε κι αυτή «Όχι» με τον δικό της τρόπο, αλλά με το ίδιο πάθος και αφοσίωση που βρήσκουμε σε όλη την πατρίδα.

Στις αρχές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συγκεκριμένα στις 28 Οκτωβρίου 1940, όλος ο ελληνικός λαός, με μια κοινή ψυχή, βροντοφώναξε το περίφημο «ΌΧΙ!» στο αίτημα της Ιταλίας, που ήθελε να κατακτήσει την Ελλάδα, με την υποστήριξη της ναζιστικής Γερμανίας. Στην Καρίτσα, αυτό το «ΌΧΙ» χαράχτηκε βαθιά στις καρδιές των κατοίκων, παρότι το χωριό ήταν απομονωμένο και μακριά από τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα της εποχής. Ο επερχόμενος πόλεμος επηρέασε βαθιά τους χωριανούς, διότι δεν είχαν πολλά μέσα επικοινωνίας και πληροφόρησης, και είχαν περιορισμένη επαφή με τον έξω κόσμο.

Την ημέρα εκείνη, ολόκληρο το χωριό συγκεντρώθηκε έξω από το σπίτι του παπα-Αναστάση, του ιερέα της Καρίτσας. Όλοι ήταν ανήσυχοι και ταραγμένοι, επιθυμώντας να μάθουν για τον επερχόμενο πόλεμο με τους Ιταλούς. Κανένας στο χωριό δεν είχε δικό του ραδιόφωνο, και η μόνη επαφή με τον έξω κόσμο ήταν ένα τηλέφωνο με κουρντιστήρι στο σπίτι του παπά.

Ανάμεσα στους συγκεντρωμένους χωριανούς, εντύπωση έκανε ο Λάμπρος Τούντας, γιος του Αναστάση ή «Μικρούτση», 26 ετών, που προσπαθούσε να ανεβάσει το ηθικό των χωριανών. 

«Που πάτε ρε;» φώναζε άφοβα, «Εγώ είμαι κυνηγός. Μπαμ στον αέρα θα τους αποκεφαλίζω κάτω σαν πέρδικες!»

Περίπου 40 από τους καλύτερους, πιο δυνατούς και υγιείς νέους άνδρες του χωριού μας, που ήταν στην ηλικία για στρατολόγηση, κλήθηκαν να πάνε στον πόλεμο. Είχαν μόλις 48 ώρες για να παρατήσουν τα μισοσπαρμένα τους χωράφια, να παραδώσουν τα γιδοπρόβατα τους στους πατεράδες, μανάδες, μικρά αδέρφια και αδερφές και να ξεκινήσουν το ταξίδι τους προς το πεδίο της μάχης. Είναι όμως πολύ λυπηρό το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία καταγραφή των ονομάτων τους και των επιτευγμάτων τους στον πόλεμο. Συνεπώς, σήμερα δεν γνωρίζουμε τα ονόματα αυτών των γενναίων χωριανών που έκαναν μια τόσο σημαντική θυσία για την πατρίδα. Η απουσία τους από την ιστορία του χωριού μας αφήνει ένα συγκινητικό κενό για τις μελλοντικές γενιές.

Νωρίς το πρωί της Τετάρτης, 30 Οκτωβρίου 1940, ο παπα-Αναστάσης, μαζί με τους γονείς, τους παππούδες, τις γιαγιάδες, τους συγγενείς και τους χωριανούς, αποχαιρετούσαν τους νέους που έφευγαν με τα πόδια για να πάνε πρώτα στο Γεράκι. Εκεί, συγκεντρώθηκαν στην «Κάτω Βρύση», όπου τους παρέλαβαν φορτηγά για να τους μεταφέρουν στη Σπάρτη και, στη συνέχεια, στην Τρίπολη, προκειμένου να προετοιμαστούν για τον πόλεμο ενάντια στους Ιταλούς στα βορειοδυτικά ελληνοαλβανικά σύνορα. Από την πρώτη μέρα, το χωριό αφιερώθηκε στη συλλογή χρημάτων και ειδών, όπως κουβέρτες, κάλτσες, πουλόβερ και άλλα, προκειμένου να τα στείλει αμέσως στο Μέτωπο.

Τα 30 παλικάρια μας μαζί με 300.000 ακόμη νέους από όλη την Ελλάδα, τόλμησαν να αντιμετωπίσουν τις ιταλικές δυνάμεις στον Αλβανικό πόλεμο. Οι Έλληνες στρατιώτες αγωνίστηκαν θαρραλέα για την πατρίδα. Με αποφασιστικότητα και ανδρεία, αντιστάθηκαν στην ιταλική εισβολή και υπερασπίστηκαν τα ελληνικά σύνορα.

Δυστυχώς, 13.936 Έλληνες στρατιώτες έπεσαν θύματα αυτού του πολέμου, μεταξύ των οποίων ήταν και δύο Καριτσιώτες. Ο Στυλιανός Αντωνίου, 28 ετών, γιος του Θανάση, και ο Κωνσταντίνος Τούντας, 33 ετών, γιος του Παναγιώτη, θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα. Τα ονόματά τους θα μείνουν ανεξίτηλα χαραγμένα στο μνημείο του χωριού.

Ο Νικόλας Χαγιάς, γιος του Γεωργίου, ένας άλλος νέος από το χωριό, έχασε το χέρι του μαχόμενος και επέστρεψε τραυματισμένος στην Καρίτσα. Ζούσε σαν ερημίτης στο καλύβι του στις Καλυβίτσες και, παρά τον τραυματισμό του, ποτέ δεν έχασε την αγάπη του για την πατρίδα. Πέθανε λίγο αργότερα και οι χωριανοί θρήνησαν τον θάνατό του. Το «Όχι» από το χωριό μας, αν και εκφράστηκε από ένα μικρό, απομονωμένο ορεινό οικισμό, αντικατοπτρίζει την απόφαση ολόκληρου του ελληνικού λαού. Η Καρίτσα, όπως όλη η Ελλάδα, αντιμετώπισε τον πόλεμο με αξιοπρέπεια και γενναιότητα. Οι 30 ήρωες της Καρίτσας που άφησαν την κλίτσα του τσοπάνι και το αλέτρι του γεωργού για να πολεμήσουν θα ζουν πάντα στη μνήμη μας. Επομένως, παραμένει καθήκον μας να καταγράψουμε έναν πλήρη κατάλογο και να αναγνωρίσουμε με τα ονόματά τους τη συμμετοχή τους. Αυτό είναι το πολύτιμο λιγότερο που μπορούμε να πράξουμε!

Ωστόσο, η αντίσταση και το «Όχι» από το χωριό μας και από όλη την πατρίδα μας δεν είναι απλά ένα ιστορικό γεγονός του παρελθόντος. Ο πόλεμος είχε βαθιές επιπτώσεις στη ζωή του χωριού μας. Μετά την ιταλική και γερμανική κατοχή, η Καρίτσα βρέθηκε σε μεγάλη δυστυχία. Σχεδόν το ήμισυ των κατοίκων της αφήκαν το χωριό για να ζήσουν αλλού, και πάνω από το 25% από αυτούς μετανάστευσε σε προηγμένες βιομηχανικές χώρες όπως η Γερμανία, ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες και κυρίως η Αυστραλία. Πράγματι, 127 άντρες, γυναίκες και παιδιά αναχώρησαν προς τη μεγάλη άγνωστη νότια γη της Αυστραλίας, ψάχνοντας για μια καλύτερη ζωή, μακριά από το φτωχημένο αλλά αγαπημένο μας χωριό. Στην περίπτωση της Αυστραλίας, οι συγχωριανοί μας φαίνεται ότι εδράστηκαν με ισχυρές και μόνιμες ρίζες εκεί, τόσο πολύ ώστε στην Αδελαΐδα οι μετανάστες, οι απόγονοι της πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς από την Καρίτσα υπερβαίνουν τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων στο ίδιο το πατρικό χωριό!

Η Καρίτσα για 30 ολόκληρα χρόνια, μέχρι τη δεκαετία του 1980, δεν είχε σημαντική ανασυγκρότηση και ανανέωση. Σήμερα, είναι ένα αναπτυσσόμενο χωριό που τιμά περήφανα το ηρωικό «Όχι» από πριν από περισσότερα από 80 χρόνια. Οι χωριανοί, περήφανο κομμάτι του ελληνικού λαού, και οι απόγονοί, αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας ελληνικής διασποράς, συνεχίζουν να τιμούν το ιστορικό «Όχι» διατηρώντας ζωντανή τη φλόγα της υπεράσπισης της πατρίδας που καίει μέσα μας.

Ζήτω η 28η Οκτωβρίου!
Ζήτω η Καρίτσα!
Ζήτω η πατρίδα!