Παλαιά Έγγραφα: Τα χαρτιά για το γάμο του παππού και της γιαγιάς εδώ και 110 χρόνια

Ο παππούς και η γιαγιά αργά στη ζωή

«Μέσα σε 2½ χρόνια, το 16χρονο ακτήμονο ξενοτσοπανόπαιδο από το Αλεποχώρι γίνηκε νοικοκύρης οικογενειάρχης στην Καρίτσα, με δύο παιδιά, σπίτι στο χωριό και καλύβι στην Αντωναίικη Χούνη!»

Ανίχνευση εγγράφων: Στέλιος Χαγιάς*

Κείμενο: Δημήτρης Ε. Κατσάμπης*, εγγονός του Δημήτρη και της Διαμάντως Χαγιά

Ο Στέλιος Χαγιάς, συντονιστής των Οικογενειακών Δέντρων του Νότιου Πάρνωνα, συνεχίζει την ιχνηλασία παλαιών έγγραφων που ρίχνουν επιπλέον φως στο γενεαλογικό ιστορικό των χωριανών. Πρόσβαση σ’ αυτά αποκτάει κυρίως από την εταιρία MyHeritage.com που εδώ και τέσσερα χρόνια στηρίζει τις επίπονες προσπάθειες του Γρηγόρη Κόντου και της Κάρολ Κωστάκου Πετράνεκ να ψηφιοποιήσουν ένα τεράστιο όγκο από τους φακέλους της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης, συμπεριλαμβανομένου και του αρχείο γάμων που σε πολλές περιπτώσεις πάει πίσω μέχρι και στα μέσα του προπερασμένου αιώνα.

Έτσι σήμερα είμαστε στην ευχάριστη θέση να έχουμε στα χέρια μας κάποια χαρτιά με ιδιαίτερο νόημα και μεγάλης προσωπικής συναισθηματικής αξίας. Χρονολογούνται πριν από 110 χρόνια και ήταν απαραίτητα προκειμένου να στεφανωθούν ο παππούς και η γιαγιά, ο Δημήτριος Γρηγορίου Χαγιάς, 16 ετών, ακτήμονο ξενοτσοπανόπαιδο από το Αλεποχώρι, με την αγαπητικιά του, Διαμάντω Παναγιώτη Αντώνη, 24 ετών, μικρότερη θυγατέρα της χήρας Μηλίτσας Αντώνη από την Καρίτσα.

Καλλιγραφικό χειρόγραφο του παπα-Χρόνη

Η προγιαγιά, Μηλίτσα Αντώνη, το γένος Νικολάου Μαλαβάζου, είχε μείνει χήρα και τα παιδιά της ορφανά μετά το θάνατο του άντρα της περίπου 20 χρόνια νωρίτερα. Ο προπάππους, Παναγιώτης Ιωάν. Αντωνής ή «Παναγιωταντώνης», όπως τον λέγανε, είχε σκοτωθεί κατά τρόπο τραγικό από χτύπημα κεραυνού: κατά μια εκδοχή όταν έσκιζε ξύλα το 1889 ή 1890 στη θέση Γιαννηλέκκα απέναντι από τον Αγιάννη, και κατά άλλη ενώ φύλαγε τα γίδια του στη θέση Μακρή Βράχο κοντά στην Αετοφωλιά. Όπως και να 'χει, όλα αυτά τα χρόνια η Μηλίτσα ολομόναχη φρόντιζε μια οικογένεια με τρία αγόρια και τρία κορίτσια.

Ο παππούς Δημήτρης Χαγιάς, τον λέγανε και «Μπάλα», αυθάδης, τολμηρός και θρασύτατος έφηβος από το γειτονικό Αλεποχώρι, μπαίνει στην εικόνα όταν η Μηλίτσα τον προσλαμβάνει ως «ξενοτσόπανο» να φυλάει τα γιδοπρόβατά της στα βοσκοτόπια στην Αντωναίικη Χούνη και τις πλαγιές του Καλόερου. Όπως αποδείχθηκε, όμως, ο Δημήτρης δεν φύλαγε μόνο το κοπάδι, κατέλαβε σχεδόν με την πρώτη ματιά και την καρδιά της μικρότερης κόρης, της Διαμάντως, παρόλο που του ήταν οχτώ χρόνια μεγαλύτερη.

 Έτσι, τα δύο ερωτόπουλα μια όμορφη ανοιξιάτικη μέρα εγκατέλειψαν το κοπάδι να βοσκάει ανέμελα πάνω στον καταπράσινο και ανθισμένο Καλόερο και το βάλαν στα πόδια γι αλλού, «κλέφτηκαν», αλά όχι για πολύ. Σε λίγες μέρες ξαναγύρισαν για να διαπραγματευτούν την προίκα: ποια χωράφια· τι ελιές· πόσα σφαχτά· καθώς και πού ακριβώς να τους χτίσουν σπίτι στο χωριό και καλύβι στην Αντωναίικη Χούνη. Κατόπιν είχαν να κάνουν και τα χαρτιά για τον αναμενόμενο γάμο.

Χειρόγραφο Επισκόπου Σκάλας

Σχετικά με τα χαρτιά, ο Στέλιος Χαγιάς βρήκε τρία έγγραφα που έπρεπε να οριστικοποιηθούν προκειμένου να τελεστεί το μυστήριο στην εκκλησία του τότε πολιούχου της Καρίτσας Αγίου Κωνσταντίνου.

Το πρώτο έγγραφο στην αλυσίδα επικοινωνίας έχει τη μορφή επίσημης επιστολής με ημερομηνία 21 Μαΐου 1911. Αποστολέας είναι ο εφημέριος της Καρίτσας, π. Δημήτριος Χρόνης, και δέκτης ο επισκοπικός επίτροπος στη Σκάλα αιδ. Αθανάσιος Γεωργόπουλος. Πρόκειται για ένα όμορφο καλλιγραφικό χειρόγραφο της εποχής, στο χέρι του παπα-Χρόνη και πιθανότατα με πένα μελάνης, που αναφέρει ότι: ο Δημήτριος Γρηγ. Χαγιάς, 16 ετών, βοσκός από το Αλεποχώρι, πρόκειται να παντρευτεί τη Διαμάντω Π. Αντώνη, 24 ετών, κάτοικο της Καρίτσας· ο επικείμενος γάμος θα είναι ο πρώτος και για τους δυο· έχει τη συγκατάθεση των δυο οικογενειών· τόσο ο εφημέριος όσο και οι γονείς του γαμπρού και της νύφης είναι ικανοποιημένοι ότι δεν υπάρχει κώλυμα λόγω συγγένειας· και, κατά συνέπεια με ευγένεια ζητείται η έκδοση της άδειας γάμου.

Το πλήρες κείμενο της επιστολής, στη γλώσσα και το ύφος γραφής της εποχής, έχει ως εξής:

Αριθ.39
Εν Καρίτσα την 21 Μαίου 1911
(Σφραγίδα - χαρτόσημο δρχ.2).

Προς
Τον αιδεσιμότατον Αθανάσιον Γεωργόπουλον, επισκοπικόν επίτροπον Σκάλας.

Εν τω κατά χωρίου Καρίτσας του Δήμου Γερονθρών Ενοριακώ Ναώ ο Άγιος Κωνσταντίνος, ένθα εφημερεύω, πρόκειται να στεφθώσιν ο Δημήτριος Γρηγ. Χαιάς, κάτοικος του χωρίου Αλεποχωρίου του Δήμου Γερονθρών, το επάγγελμα ποιμήν, ετών 16, και η Διαμάντω Π. Αντώνη, δημότου του Δήμου Γερονθρών, κατ. του χωρίου Καρίτσης, ετών (24 ), αμφότεροι εις γάμον πρώτον, επειδή συγκατατίθενται αμφότερα τα πρόσωπα και οι γονείς αυτών, και εγώ αυτός ακριβώς προεξετάσας, αν βαθμός τις συγγενείας αυτήν γαμικήν αυτών συνάφειαν, ουδέν εύρον κώλυμα του προκειμένου γάμου, παρακαλώ ίνα εκδόσετε την εκ τούτου άδειαν.

Μετά του προσήκοντος σεβασμού
Ο εφημέριος του ιερού ναού ο Άγιος Κωνσταντίνος
Δημήτριος ιερεύς Χρόνης.

(Κατά λέξη αποκρυπτογράφηση του πρωτοτύπου από τον Παναγιώτη Χρόνη, δισέγγονο του π. Δημήτριου Χρόνη)

Επίσημο πρότυπο

Ο Επίσκοπος Σκάλας με τη σειρά του διαβιβάζει δύο έγγραφα, και τα δύο ουσιαστικά το ίδιο, με τη μόνη διαφορά το ένα είναι όλο χειρόγραφο και το άλλο επίσημο τυπωμένο πρότυπο με λογότυπο του Επισκόπου Μονεμβασίας και Σπάρτης και σχετικά κενά όπου είναι συμπληρωμένα με πένα τα στοιχεία των μελλόνυμφων και η σχετική άδεια το μυστήριο να τελεστεί από τον π. Δημήτριο Χρόνη στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου στην Καρίτσα στις 22 Μαΐου 1911.

Το καλύβι του παππού

Ως τελική σημείωση, σε λιγότερο από δυόμισι χρόνια από την ημέρα του γάμου, το αυθάδη, τολμηρό και θρασύτατο ακτήμονο ξενοτσοπανόπαιδο από το Αλεποχώρι γίνηκε νοικοκύρης οικογενειάρχης στην Καρίτσα, άντρας με γυναίκα και δύο παιδιά, με σπίτι στο χωριό και καλύβι στην Αντωναίικη Χούνη, δικά του σφαχτά, χωράφια και ελιές και μια ζωή μπροστά του για να τα φέρει βόλτα. Περίπου δέκα χρόνια αργότερα η οικογένεια μεγάλωσε με τη γέννηση δεύτερου γιου (πήρε το όνομα του πεθερού Παναγιώτη αλλά πέθανε τραγικά στην ηλικία των 5 ετών) καθώς και δεύτερη κόρη που πήρε το όνομα της πεθεράς Μηλίτσας.

Ο παππούς έφυγε σε ηλικία 78 ετών στις 2 Απριλίου 1974, σχεδόν 63 χρόνια μετά τον γάμο του με τη γιαγιά, που παρά τη διαφορά ηλικίας τον επέζησε για περισσότερα από πέντε χρόνια.

Πατήστε εδώ για να βρείτε όλους τους γνωστούς προγόνους καθώς και απογόνους του παππού και της γιαγιάς που έχουν καταγραφεί στα Οικογενειακά Δέντρα του Νότιου Πάρνωνα.

*Ο Στέλιος Χαγιάς είναι συντονιστής και ο Δημήτρης Κατσάμπης συνεργάτης στα Οικογενειακά Δέντρα του Νοτίου Πάρνωνα.

Τα Οικογενειακά Δέντρα του Νότιου Πάρνωνα είναι υπό την κοινή αιγίδα του Παλλακωνικού Συλλόγου Νότιας Αυστραλίας και της Κοινότητας Καριτσιωτών Νότιας Αυστραλίας