Ο καιρός στο χωριό μας

Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2016

Σαν Σήμερα πριν 187 χρόνια: Σκλαβωμένοι Καριτσιώτες, Γερακίτες και Αλεποχωρίτες

To 1825 απόσπασμα του Ιμπραήμ Πασά ξαπόλησε επιδρομή με σκοπό την εξόντωση και τρομοκράτηση του λακωνικού λαού και καταστροφή της λακωνικής γης. Όπου περνούσαν σκότωναν, έπαιρναν αιχμάλωτους νέους και νέες και έκαιγαν χωριά και καλύβια.

Το πρωί της Παρασκευής 11 του Σεπτέμβρη 1825, μια μέρα πριν καεί το Γεράκι και παραδοθεί στις φλόγες ο Βρονταμάς, τέσσερις μόνο μέρες προτού λάβει χώρα το ολοκαύτωμα στο Παλιομονάστηρο, φοβερή μάχη γίνηκε μεταξύ του Ιμπραήμ και των Κολοκοτρωναίων στο βουνό αντίκρυ στον Αϊ-Γιάννη της Καρίτσας. Η ντόπιοι μέχρι σήμερα λένε ότι αρκετοί χωριανοί τρέξανε να βοηθήσουν τους Κολοκοτρωναίους και έναν Καριτσιώτη νεκρό από τη μάχη τον μεταφέρανε επάνω σε μια σκάλα στο χωριό για να τον κηδέψουν. Λένε ακόμα ότι πολλοί εχθροί σκοτώθηκαν. Από τότε ονόμασαν την βουνοπλαγιά αυτή «Μνήματα» γιατί πιθανόν εκεί οι Μωαμεθανοί έθαψαν τους νεκρούς τους.

Πανικοβλημένοι, οι χωρικοί κρυφτήκανε στο δάσος της Τσούκας, απέναντι από το χωριό. Από κει, την ίδια μέρα το απόγευμα, κοιτάγανε με οργή τις φωτιές και τους καπνούς από τα σπίτια στην Καρίτσα που καίγανε οι εχθροί. Σε λίγο καιγότανε και το δάσος της Τσούκας όλο γύρω τους. Η καριτσιώτικη παράδοση αναφέρει ότι ο Γεωργάκης Τσεμπελής και η γυναίκα του, η Ειρήνη, πιάστηκαν αιχμάλωτοι και σκοτώθηκαν στα χέρια των εχθρών. Στην Τσούκα, λένε ακόμα, οι εχθροί έπιασαν και δύο Τσεμπελίτσες, τις βίασαν και τις σκότωσαν.


Άλλ' όμως επίσημα στοιχεία, που σώζονται μέχρι σήμερα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), παρουσιάζουν μια κάπως διαφορετική, περισσότερο λεπτομερή και αναλυτική εκδοχή. Καταγράφεται ότι ο Γεωργάκης του Κωνσταντή Τσεμπελή, η γυναίκα του Ειρήνη, και η αδερφή του, το μικρό της όνομα αγνοούμενο, ήταν μεταξύ 23 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, αλλά επί το πλείστον γυναίκες και παιδιά, που αναφέρονται να ήταν οι από την Καρίτσα αιχμάλωτοι των δυνάμεων του Ιμπραήμ. Οι εχθροί τους πήραν, τους πήγαν στο στρατόπεδο αιχμαλώτων στη Μεσσηνία κι από κει τους φόρτωσαν σε καράβια για να τους στείλουν στα σκλαβοπάζαρα της Μέσης Ανατολής.

Επιπλέον, στοιχεία που πρόσφατα ανακαλύφτηκαν όχι μόνο αντιστοιχούν αλλά επεκτείνουν τις παραπάνω πληροφορίες που έχουμε για τις δύο Τσεμπελίτσες. Διασταυρώνοντας τις πληροφορίες αυτές με τη βάση δεδομένων των Οικογενειακών Δέντρων του Νότιου Πάρνωνα ο Στέλιος Χαγιάς, συντονιστής της γενεαλογικής έρευνας, είναι σε θέση να αποκαλύψει πως οι δύο γυναίκες στην πραγματικότητα ήταν όντως νύφη και κουνιάδα.

Κάτι άλλο που έρχεται στο φως είναι ότι μια τρίτη Τσεμπελίτσα που δεν αναφέρεται στον κατάλογο, η εφτάχρονη Χρυσούλα, κόρη του Γεωργάκη και της Ειρήνης έπεσε κι αυτή στα χέρια των εχθρών. Το κοριτσάκι λένε υπέστη αφόρητα βασανιστήρια αφού οι εχθροί έδεσαν τα τρυφερά χεράκια του με σχοινιά και το σέρνανε πίσω απ’ ένα άλογο. Ευτυχώς η μικρούλα κατόρθωσε κάπως να δραπετεύσει και να αποφύγει τη μοίρα της μητέρας και της θείας της.

Εδώ παρουσιάζουμε τα ονόματα όλων αυτών που συνελήφθησαν στην Καρίτσα, κατά αλφαβητική σειρά, ακριβώς όπως καταγράφονται στους αρχικούς καταλόγους:

1) Γεωργάκης Κων. Τσεμπελή (Δύο παιδιά άρρεν και θήλυ του Κωνσταντή Τζαπολή), 2) Ειρήνη του αυτού (Ειρήνη Γεωργ. Τζεμπελή), 3) Γυνή του Δημητράκη Μαρούδα με την κόρη της 4) Πάναινα Μαρουδού με κορίτσι της (Πάναινα Μαρουδιού , κόρη Παν. Μαρου­διού), 5) Υιός του Γ. Λαγού, 6) Δύο παιδιά του Γ. Μίδη, 7) Ένα παιδί μικρόν του Μητ. Κανέλλη, 8) Μόρφω Γεωργάκη Μήλου, 9) Δύο άρσεν. Παιδιά του Χρ. Πέρδη, 10) Αικατερίνη του ιδίου , 11) Αικατερίνη του Μήτρου Κανέλλη εις σπήλαιον Βρονταμά, 12) Κανέλλα του Γιαννάκη Μητρούδα. 13) Κανέλλα Μήτρου Μπράτη εις Κάστρον Κρεμαστής, 14) Θανάσης Κώστα Σακελλαρίου ε
iς τον Βελίτα (εδώ πρόκειται για τον συνοικισμό Βελωτά), 15) Χήρα Νικόλαινα Πιλόγαινα (Νiκόλαινα χήρα Πολύγαινα), 16) Διαμάντω του Πουλίτσα από Απιδιάν εις Κάστρο Κρεμαστής, 17) Δύο κορίτσια αυτής .

Είναι σαφές ότι τα παραπάνω ονόματα, εκτός από το Γεωργάκη και τις Τσεμπελίτσες, δεν είναι Καριτσιώτικα, τα περισσότερα μάλιστα μοιάζουν Γερακίτικα. Να μη λησμονείται ότι τα αρχεία της εποχής ήταν ατελή και πολλές φορές συγκεχυμένα. Είναι και αρκετά πιθανό ότι για να ξεφύγουν την επικείμενη επίθεση του Ιμπραήμ μερικοί Γερακίτες ίσως είχαν αναζητήσει καταφύγιο στην Καρίτσα και εκεί αιχμαλωτιστήκαν δια της βίας. Ανεξάρτητα ωστόσο από αυτό, είναι ιερό καθήκον μας να τιμάμε όλους, είτε αυτοί τυχαίνει να είναι καταγραμμένοι σωστά, λανθασμένα ή και καθόλου, είτε είναι από την Καρίτσα ή όχι.

Υστερόγραφο

Οι πληροφορίες σχετικά με το βασανισμό της μικρής Χρυσούλας είναι κάτι που από τότε έχει περάσει από στόμα σε στόμα στην Καρίτσα. Ο Στέλιος Χαγιάς το έμαθε από την αείμνηστη Κατερίνα Ροζακλή (το γένος Μαλαβάζου).

Επιπλέον, πριν δραπετεύσει η Χρυσούλα, οι δυνάμεις του Ιμπραήμ είχαν αιχμάλωτα τέσσερα μέλη από την οικογένεια Τσεμπελή:

Χρυσούλα Τσεμπελή, την ίδια, ηλικίας 7, κόρη του Γεωργίου και Ειρήνης.

Θεία Τσεμπελή, θεία της μικρούλας της οποίας το μικρό όνομα είναι αγνοούμενο

Ειρήνη Τσεμπελή, (πατρικό όνομα δεν είναι γνωστό), σύζυγος του Γεωργάκη και μητέρα της Χρυσούλας. Μετά τη αιχμαλώτισή της οι ντόπιοι αναφέρονται σε αυτήν ως «Η Σκλαβωμένη».

Γεωργάκης Τσεμπελής, σύζυγος της Ειρήνης και πατέρας της Χρυσούλας, είχε κι αυτός αιχμαλωτισθεί μαζί με την αδερφή του, τη γυναίκα και την κόρη. Δεν είναι γνωστό πώς δραπέτευσε ή πώς ξαναήρθε στην Καρίτσα, αλλά είναι γνωστό ότι αργότερα ξαναπαντρεύτηκε και είχε άλλα επτά παιδιά, τρία κορίτσια και τέσσερα αγόρια. Πέθανε ηλικίας 65 ετών, το 1861.

Η Χρυσούλα Τσεμπελή, το κοριτσάκι που διέφυγε, αργότερα παντρεύτηκε το Νικόλαο Αναστασίου Μαλαβάζο, γνωστό και ως Κοντο-Νικόλα, και είχαν τέσσερα παιδιά, όλες κόρες. Στα στερνά της χρόνια ήταν γνωστή ως «Γριά Μου-Μου». Πέθανε, σε ηλικία 95, το 1913. Τα Οικογενειακά Δέντρα του Νότιου Πάρνωνα της αποδίδουν περισσότερους από 150 απογόνους, έως και επτά γενιές. Ο Στέλιος Χαγιάς είναι 5ης γενιάς απόγονος της Χρυσούλας, ενώ ο γράφων, Δημήτρης Κατσάμπης, είναι τρισέγγονος.

Εκτός από τον παραπάνω κατάλογο των αιχμαλώτων, που φέρεται να είναι από την Καρίτσα, υπάρχουν κι άλλοι δύο κατάλογοι αιχμαλώτων από τα γύρω χωριά, ένας από το Γεράκι και ένας από Αλεποχώρι. Και οι δύο παρατίθενται παρακάτω.

Γερακίου
1)Κανέλλα γυνή του Κ. Μήτρου, 2) Κωνσταντίνα Κων. Νηζά, 3) Αρχοντού αδελ. Γ. Σμαδή (Αρχοντού Γ. Αιμάδη), 4) Αντωνία αδελ. Γ. Σμαδή (Αντωνία Γ. Αιμάδη), 5) Κωνσταντής Γεώργ. Ασμάδη, 6) Δημητρούλα Γεωργ. Ασμάδη (Δήμητρα Γ. Αιμάδη), 7) Κανέλλα Νικόλα Γεωργ. Ασμάδη, 7) Κανέλλα Νικόλα Φασμούλη, 8) Αθανάσης Κων. Μονέζη, 9) Πάνος Πέτρου Κανέλλη, 10) Μαρουλίτσα Πέτρου Κανέλλη (Μαρουλίτσα Μήτρου Κανέλλη, χρόνων 1), 11) Παναγιώτα γυνή Δημ. Μαρούτα (χρ. 22), 12) Κανέλλα Θυγάτηρ Δημ. Καρούτα (Κανέλλα Θυγ. Δημητρίου Μαρούτα, χρ. 2), 13) Αικατερίνη γυνή Νικ. Ντούλφα, 14) Μιχάλης Χρίστου Μπάρδη, 15) Παναγιώτης Χρίστου Μπάρδη, 16) Γεωργάκης του Χρίστου Μαρουδιά.

Αλεποχωρίου
1)Κωνσταντίνα του Σταμάτη Κοντού, 2) Ανεψιός αυτής Σταμάτης, 3) Παναγιώτα του ιδίου, 4) Ελένη Μήτρου Κοντού, 5) Παναγιώτα θυγ. Μήτρου Κοντού αδελφή της Ελένης, 6) Θεοδώρα Δημητρίου Κοντού, 7) Αδελφός της, 8) Γεώργης του Αναγ. Τρύφωνα (Γεώργης Αναγνώστη Ρουφάκη, χρ. 9), 9) Θεοδώρα Θυγατέρα του (Θεοδώρα Αναγνώστη Τρύφωνα Ρουφάκη), 10) Κυριακούλα Θυγατέρα του (Κυριακούλα Αναγνώστη Τρύφωνα Ρουφάκη), 11) Λυγερή θυγατέρα του (Λυγερή Αναγνώστη Τρύφωνα Ρουφάκη), 12) Αντώνα του Ζαχαρία, 13) Παιδιά Θηλυκά του Ζαχαρία. Για τους με αυξ. αριθμό 1,2,5,8,9,10,11 και 12 αναφερόμενους στην κατάσταση σημειώνεται ότι «ηχμαλωτίσθησαν εις Νταλιάναν».

Δεν υπάρχουν σχόλια: