Η ελληνική κληρονομιά του Μπράνσγουικ και ο αδιάρρηκτος δεσμός με τη Σπάρτη

Γράφει ο Δρ. Θεμιστοκλής Κρητικάκος (Ιστορικός)

Αναδημοσίευση 11/04/2025 – The Greek Herald

Άγαλμα του Λεωνίδα στην Sparta Place (Πλατεία Σπάρτης)

«Πρόσφατα, ο Δήμος Μέρι-μπεκ εξέτασε το ενδεχόμενο να διακόψει την αδελφοποίηση με τη Σπάρτη, που καθιερώθηκε το 1987»

Πάνω από εξήντα χρόνια, η ελληνοαυστραλιανή κοινότητα – πολλοί από τους οποίους προέρχονται από τη Λακωνία – αποτελεί θεμέλιο λίθο του Μπράνσγουικ  και της ευρύτερης περιοχής Μέρι-μπεκ, διαμορφώνοντας το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό της πρόσωπο. Δεν πρόκειται για μια απλή συναισθηματική διαπίστωση, αλλά για μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα, αποτυπωμένη στους ίδιους τους δρόμους αυτού του Δήμου της Μελβούρνης.

Κι όμως, πρόσφατα, ο Δήμος Μέρι-μπεκ εξέτασε το ενδεχόμενο να διακόψει έναν από τους πιο σημαντικούς δεσμούς με την ιστορία της περιοχής: τη σχέση αδελφοποίησης με τη Σπάρτη, που καθιερώθηκε το 1987 από τον τότε Δήμο Μπράνσγουικ .

Μια κληρονομιά που αξίζει να διαφυλαχθεί

Η προσωπική μου σύνδεση με την περιοχή αυτή είναι βαθιά και άρρηκτη. Η μητέρα μου, Βασιλεία, από το Καστελλόριζο, και ο πατέρας μου, Χρήστος, από τη Λακωνία, ζουν εδώ και πάνω από 60 χρόνια, από τότε που μετανάστευσαν από την Ελλάδα. Εδώ μεγαλώσαμε εγώ και τα αδέλφια μου, σε ένα σπίτι όπου μιλούσαμε αποκλειστικά ελληνικά – όπως κάνουμε μέχρι και σήμερα.

Οι παππούδες μου από τη μεριά της μητέρας μου εγκαταστάθηκαν στη Μελβούρνη τη δεκαετία του '60 και έζησαν στην περιοχή μέχρι την επιστροφή τους στην Ελλάδα τη δεκαετία του '80. Οι θείοι, θείες και ξαδέλφια μας διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με τη γειτονιά – πολλοί από αυτούς έζησαν και συνεχίζουν να ζουν εδώ. Ο πατέρας μου, καταγόμενος από το Έλος, ένα χωριό κοντά στη Σπάρτη, διατηρούσε επιχείρηση στο Μπράνσγουικ  για πάνω από 60 χρόνια, αφήνοντας έντονο το αποτύπωμά του στην τοπική κοινωνία, η οποία τώρα δείχνει να αγνοεί την ίδια της την ιστορία.

Σαμ Μιχελάκος και μέλη της Παλλακωνικής Αδελφότητας.

Η αρραβωνιαστικιά μου, η Νίκη, συμμετείχε κι εκείνη στην προσπάθεια διατήρησης της σχέσης με τη Σπάρτη, γράφοντας στους δημοτικούς συμβούλους και παρευρισκόμενη στη συνεδρίαση. Ο παππούς της, Σωτήριος (Σαμ) Μιχελάκος, επίσης από το Έλος, υπήρξε κεντρική μορφή της τοπικής ελληνολακωνικής κοινότητας και είχε ενεργό ρόλο στην ίδρυση της αδελφοποίησης με τη Σπάρτη το 1987, μαζί με μέλη της Παλλακωνικής Αδελφότητας και τη γιαγιά της, Αναστασία. Ήταν η μοναδική φορά που ταξίδεψαν μαζί στην Ελλάδα, και ο σκοπός ήταν ιερός: να ενώσουν δυο πόλεις με κοινή καρδιά.

Το άγαλμα του Λεωνίδα – ένα σύμβολο ακατάλυτου δεσμού

Όποιος περπατήσει στην Λεωφόρο Σίδνεϊ Ρόουντ δεν μπορεί να αγνοήσει την Πλατεία Σπάρτης – έναν ζωντανό μάρτυρα της σύνδεσης του Μπράνσγουικ  με τη λακωνική γη. Εκεί δεσπόζει το άγαλμα του Βασιλιά Λεωνίδα, μορφή-σύμβολο θάρρους και αυτοθυσίας, το οποίο φιλοτεχνήθηκε στο πλαίσιο της αδελφοποίησης. Η επιγραφή του, «Στη μνήμη όλων όσων θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία και τη δημοκρατία», θυμίζει πως η ιστορία δεν είναι μόνο παρελθόν, αλλά και ζωντανή μνήμη.

Το μνημείο αυτό τιμά τη φιλία ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αυστραλία, από τη Μάχη της Κρήτης έως την καθημερινή ζωή των αποδήμων. Είναι ένας τόπος μνήμης και υπερηφάνειας για τους Έλληνες της περιοχής – και ιδιαίτερα για τους Λάκωνες.

Μια πόλη που σέβεται τη πολυπολιτισμικότητά της

Η αιτιολόγηση της πρότασης διακοπής των σχέσεων αδελφοποίησης στηρίχθηκε στον ισχυρισμό ότι υπήρξε «έλλειψη επαρκούς επικοινωνίας». Ωστόσο, το ουσιαστικό πρόβλημα ήταν ότι οι εμπλεκόμενες κοινότητες δεν είχαν ερωτηθεί. Είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί η συμβολή των Ελλήνων και άλλων μεταναστών, οι οποίοι δούλεψαν σκληρά, άνοιξαν επιχειρήσεις, και διαμόρφωσαν τον πολιτιστικό χαρακτήρα του Μπράνσγουικ  και της ευρύτερης περιοχής Μέρι-μπεκ.

Η περιοχή φιλοξενεί ισχυρή ελληνορθόδοξη παρουσία, με τέσσερις ενορίες: του Αγίου Βασιλείου και του Αγίου Ελευθερίου στο Μπράνσγουικ , της Υπαπαντής στο Κόμπεργκ και του Αγίου Νεκταρίου στο Φόκνερ. Η ελληνική γλώσσα διδάσκεται και υποστηρίζεται, ενώ ο οργανισμός «Πρόνοια» συνεχίζει να παρέχει σημαντικές υπηρεσίες στην κοινότητα. Η αγνόηση αυτής της ιστορίας θα αποτελούσε άρνηση των ίδιων των αξιών της πολυπολιτισμικότητας.

Ο ρόλος της Παλλακωνικής Αδελφότητας

Η Παλλακωνική Αδελφότητα, που ιδρύθηκε το 1961, είναι πυλώνας της ελληνοαυστραλιανής κοινότητας της Μελβούρνης – ειδικά για τους καταγόμενους από τη Λακωνία. Μέσα από κοινωνικές, εκπαιδευτικές και φιλανθρωπικές δράσεις, έχει διατηρήσει την πολιτιστική ταυτότητα των μελών της και στηρίζει τους ηλικιωμένους και τους νεότερους.

Αποκαλυπτήρια του Αγάλματος του Λεωνίδα το 2009

Μία από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ήταν η πρωτοβουλία για τη δημιουργία και διατήρηση της αδελφοποίησης με τη Σπάρτη. Το 1990, απέκτησε το «Λακωνικό Σπίτι» στην οδό Άλμπερτ 253 – ένας ιστορικός χώρος όπου φιλοξενούνται εκδηλώσεις, γάμοι και σεμινάρια. Ιδιαίτερη στιγμή αποτέλεσε η τοποθέτηση του αγάλματος του Λεωνίδα στην Πλατεία Σπάρτης στις 29 Νοεμβρίου 2009.

Η φωνή της κοινότητας ακούστηκε

Η πρόταση διακοπής της αδελφοποίησης προκάλεσε έκπληξη και έντονη αντίδραση. Η ελληνική κοινότητα του Μέρι-μπεκ, με έντονη παρουσία Λακώνων, καθώς και η Παλλακωνική Αδελφότητα με τη νεολαία της, κινητοποιήθηκαν άμεσα. Εστάλησαν επιστολές, και πλήθος κόσμου παρευρέθηκε στη συνεδρίαση, προβάλλοντας ισχυρά την αντίθεσή του.

Τελικά, το συμβούλιο ψήφισε ομόφωνα υπέρ της διατήρησης της σχέσης. Η τροποποιημένη πρόταση, που υποβλήθηκε από τον δημοτικό σύμβουλο Θεοδώση και δευτερώθηκε από τον δημοτικό σύμβουλο Γίλντιζ, έτυχε ευρείας αποδοχής, με ομιλίες στήριξης από τους σύμβουλους Ιγασάκι και Μπόλτον. Ήταν μια νίκη της συμμετοχής των πολιτών, που επανέφερε τη σημασία της μνήμης και της συνέχειας.

Η σχέση του Μέριμπεκ με τη Σπάρτη δεν είναι η μοναδική. Παρόμοιες σχέσεις υπάρχουν με το Σολαρίνο και τη Μεσίνα της Ιταλίας, όπως και με το Τσόρουμ της Τουρκίας – όλα δείγματα του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της περιοχής και της ιστορικής συμβολής των μεταναστών.

Η διατήρηση αυτών των δεσμών δεν αφορά μόνο το παρελθόν. Είναι μια πράξη ευθύνης για το μέλλον. Κάθε φορά που η ιστορία παραμερίζεται ή οι κόποι μιας κοινότητας παραγνωρίζονται, η μνήμη κινδυνεύει να σβήσει.

Η ελληνοαυστραλιανή κοινότητα του Μέρι-μπεκ έχει διαμορφώσει την περιοχή με το ήθος, τη δουλειά και τις αξίες της. Η ιστορία και η συνεισφορά της αξίζει να αναγνωρίζονται και να προστατεύονται – όχι μόνο για σήμερα, αλλά για τις γενιές που έρχονται.