1837: Σπάνιο έγγραφο από την αναδιανομή της εθνικής γης στα μέρη μας

«Από ιστορική έννοια, τα Μικρά Νιάτα αποτελούν σημαντικό και σπάνιο παράδειγμα αναδιανομής της γης στα μέρη μας»

Η σταθερή ροή των εγγράφων από τις αρχές του 1800 που τελευταία βλέπουν το φως της δημοσιότητας φαίνεται να ρέει αμείωτη. Το πιο πρόσφατο εντοπίστηκε από τον Γρηγόρη Κόντο, μέλος της ερευνητικής ομάδας των Οικογενειακών Δέντρων του Νότιου Πάρνωνα, χρονολογείται από το 1837 και περιλαμβάνει πάνω από 25 ονόματα Γκιοτσαλιτών που εμπλέκονται σε κάποιου είδους αναδιανομής ή αγοραπωλησίας γης.

Το συγκεκριμένο έγγραφο όπως συνέβαινε εκείνη την εποχή είναι χειρόγραφο και δύσκολο να διαβαστεί σε ορισμένα του σημεία, αλλά το γενικό συμπέρασμα φαίνεται να είναι ότι τα κτήματα ήταν κρατικά και ότι ο καθένας στον κατάλογο αγόρασε κάποια στρέμματα. Αφορά κτήματα του Δήμου Μαριού στην τοποθεσία Μικρά Νιάτα. Το έγγραφο αναφέρει ακόμα πόσα στρέμματα και μέτρα πήρε ο καθένας και τις δραχμές που έδωσε. Ο Κόντος αναφέρει το εξαιρετικά ενδιαφέρον έγγραφο το βρήκε στα Γ.Α.Κ. (Γενικά Αρχεία του Κράτους).

Στο μεταξύ τα συμπεράσματα των Κωνσταντίνου Μπατσάκη και Δημήτρη Πραγαλού στην εξαιρετική ιστορική επισκόπηση των δίδυμων προγονικών χωριών τους Γκιότσαλι και Άγιο Δημήτριο που εκδόθηκε το 2003 φαίνεται να συμβαδίζουν εν μέρει με το εν λόγω έγγραφο.

Στην εκτεταμένη ερευνά τους οι συγγραφείς του βιβλίου «Γκιότσαλι και Άγιος Δημήτριος» όπως γράφουν δεν βρήκαν να αναφέρεται από κανέναν ιστορικό ότι Τούρκοι είχαν πράγματι εγκατασταθεί στην περιοχή τους και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα περισσότερα κτήματα «ήταν άγονα και πετρώδη και μάλλον ήταν ιδιοκτησίες των ντόπιων» και ότι οι Οθωμανοί κατακτητές ενδιαφέρονταν μόνο μέσω ντόπιων αρχόντων να εισπράττουν τον κανονικό φόρο, που ήταν η δεκάτη.

Ωστόσο, στην περίπτωση που τα κτήματα ανήκαν σε Τούρκους, μοίραζαν τη σοδειά στη μέση, αφού αφαιρούσαν τον φόρο, δηλαδή τη λεγόμενη δεκάτη. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει στα πιο γόνιμα κτήματα στα Μικρά Νιάτα τα οποία ενώ άνηκαν σε Τούρκο τα καλλιεργούσε η οικογένεια Ορφανού. Μετά την απελευθέρωση, σύμφωνα με τους Μπατσάκη και Πραγαλό, όλη η έκταση περιήλθε στα χέρια της οικογένειας Ορφανού. Το συμπέρασμα αυτό έρχεται σε αντίθεση με το έγγραφο του 1837 από το οποίο αντλείται ο παρακάτω πίνακας της αναδιανομής της γης των Γκιοτσαλιτών στα Μικρά Νιάτα. Περιέργως ονόματα Ορφαναίων δεν αναφέρονται εδώ καθόλου. Σήμερα η περιοχή των Μικρών Νιάτων θεωρείται συνοικία στις παρυφές του Αγίου Δημητρίου με λίγα σπίτια δεξιά στο δρόμο που πάει προς την Απιδιά.

Ο Άγιος Δημήτριος είναι σχετικά καινούργιο χωριό που χτίστηκε μετά το 1850 προκειμένου να αντικαταστήσει σταδιακά το Γκιότσαλι ως οικισμό κύριας διαμονής των Γκιοτσαλίτων. Το προκατοχικό Γκιότσαλι, δέκα χιλιόμετρα βορειότερα σε υψόμετρο 800 περίπου μέτρων και κυριολεκτικά μέσα σε μια αετοφωλιά οικοδομήθηκε περίπου το 1.500μ.Χ. από διωγμένους από τους Τούρκους ανυπότακτους Ηπειρώτες και Κρήτες. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν λημέρι πολλών οπλαρχηγών, πιο σημαντικός ήταν ο Γιάννης Καρακίτσος.

Το Γκιόρσαλι περιλαμβάνεται μεταξύ των 3.336 χωριών και πόλεων της Ελλάδας το 1836, και αναφέρεται ως οικισμός του δήμου Μαριού της υποδιοικήσεως της Κυνουρίας. Εκτός από το Γκιότσαλι ο δήμος Μαριού απαρτιζότανε από τα υπόλοιπα λεγόμενα Κουνουποχώρια, δηλαδή Κουνουπιά, Νιοχώρι, Μαρί, Καρίτσα, Αλεποχώρι, Πούληθρα, Χούνη, Πελωτά (ή Πελετά), Αμυγδαλιά, Τσούμος, Πηγάδι, Λογγάρι και Τσιτάλια. Έδρα του δήμου ήταν η Κουνουπιά.

Επομένως από ιστορική έννοια, η περιοχή των Μικρών Νιάτων είναι σημαντική ως ένα από τα σπάνια παραδείγματα αναδιανομής της γης στα μέρη μας.  

Πίνακας της κατά τον Δήμο Μαριού εκποιηθήσης Εθνικής Γης, με τον Νόμο των προικοδοτήσεων, στις θέση Μικρά Νιάτα του έτους 1837

ΟΝΟΜΑ	ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ	ΜΕΤΡΑ	ΤΙΜΗ (δραχμές)
Θεοδωρής Σπανός	22	414	944
Δημήτρης Μπατζάκης	10	-	640
Χρήστος Κώνστα	10	-	640
Λάζαρης Κώνστα	9	-	448
Κυριάκος Αργύρης	9	-	448
Ανδρέας Βλάχος	8	650	432
Γεώργιος Πραγαλός	6	323	423
Παναγιώτης Σπανός	9	940	428
Δημήτρης Λάμπρου	19	-	1178
Νικόλας Χρήστου	16	-	656
Γιάννης Πετράκης	5	-	230
Νικόλας Πετράκης	5	-	230
Θοδωρής Γραμματικάκης	10	-	460
Αναγνώστης Χρήστου	10	-	560
Παπά Καμαρινός	10	-	560
Ιωάννης Γραμματικάκης	30	-	1440
Γεωργάκης Λάμπρου	8	-	416
Γιαννάκης Πραγαλός	8	-	416
Παναγιώτης Σπανός	9	-	369
Γιάννης Λάμπρου	9	-	369
Κυριάκος Αργύρης	3	-	45
Θεοδωρής Σπανός	2	-	20

Συντάχτηκε από κοινού από τα εξής μέλη της ερευνητικής ομάδας των Οικογενειακών Δέντρων Νότιου Πάρνωνα: Δημήτρη Κατσάμπη, Γρηγόρη Κόντο, Γιάννη Γαβριήλ, Στέλιο Χαγιά