Τι ιστορία να λέει αυτή η φωτογραφία;

Κάθε φωτογραφία αφηγείται και μια ιστορία.

Τι άραγε να μας λέει αυτή που μας έστειλε μια αναγνώστρια;

Περιμένουμε να γραφτεί από τα σχόλια των ίδιων των αναγνωστών … …

Φωτογραφία του Μήνα Απρίλη 2019: Μοναχική Θερίστρια

Η φωτογραφία του μήνα Απρίλη 2019, αριθμός 88 στη σειρά, απεικονίζειτη Χρυσούλα Κατσάμπη να κόβει γρασίδι στου Μαλακάκη στον Άϊ-Νικόλα, πιθανώς το 1973.

Η φωτογραφία είναι από τη συλλογή του αείμνηστου Γιάννη Δημ.Κατσάμπη.

Η φωτογραφία έχει επίσης δημοσιευτεί στις «Παλιές φωτογραφίες από την Καρίτσα Λακωνίας» στο Facebook.

Photo of the month April 2019: Solitary Reaper

The photograph for the month of April 2019, number 88 in the series is of Chrysoula Katsampis reaping pasture grass at Malakaki by Agios Nikolas, possibly in 1973.

The photo is from the collection of the late Giannis D Katsampis.

Previously published in "Old photos from Karitsa of Laconia" on Facebook.

Καρίτσα: Συγκλονιστικές εικόνες από ντρόουν

Εφτά θεαματικές απόψεις του χωριού που τράβηξε με ντρόουν ο Γιώργος Κουτσουμπός το Φλεβάρη 2019.

Αναστασία Φραγκούλη: Πήρε το πτυχίο Μάστερ Προσχολικής Εκπαίδευσης

Θερμά συγχαρητήρια στην Αναστασία Φραγκούλη, κόρη του Βλάση και της Γεωργίας, για την αποφοίτησή της από το Πανεπιστήμιο Φλίντερς της Νότιας Αυστραλίας απ' όπου και της απονεμήθηκε το πτυχίο Μάστερ Προσχολικής Εκπαίδευσης. 

Η νεαρή νηπιαγωγός είναι εγγονή του αείμνηστου Γιάννη Καπετάνου από τη Λυρκεία Αργολίδας και Θεοδώρας Μαλαβάζου από την Καρίτσα Λακωνίας. Η Θεοδώρα μετανάστευσε από την Καρίτσα, ηλικίας 22 χρονών, το 1959.

Για το σπουδαίο αυτό ορόσημο της ζωής της η Αναστασία αναφέρει:

«Και ακριβώς έτσι, σήμερα αποφοίτησα με το πτυχίο Μάστερ Προσχολικής Εκπαίδευσης. Ποτέ σε ένα εκατομμύριο χρόνια δεν φανταζόμουν ότι θα έβλεπα αυτή τη μέρα.

«Ευχαριστώ την πανέμορφη οικογένειά μου, τη μαμά, τον μπαμπά, τον Αποστόλη, τον Τζος, την γιαγιά και τον θείο «Μπακ»(αείμνηστο Θανάση Καπετάνο) για όλη την υποστήριξή τους στα δύο από τα σκληρότερα χρόνια της ζωής μου.

«Ξέρω πόσο σήμαινε στο θείο μου να τελειώσω αυτό το πτυχίο. Έτσι θείε όσο κι αν ήθελα να τα εγκαταλείψω, το έκανα για σένα και ξέρω ότι ήσουν μαζί μου κάθε βήμα της πορείας.»

Η Αναστασία είναι μια ακόμη απόγονη, δεύτερης γενιάς, που μας κάνει περήφανους. Της ευχόμαστε κάθε επιτυχία στην επαγγελματική της σταδιοδρομία.

Φωτογραφία μετά από την τελετή αποφοίτησης στο Πανεπιστήμιο Φλέντερς με τη γιαγιά της Θεοδώρα Καπετάνου.

Η ενοικίαση γιδοπροβάτων, 1906-1912

Η ενοικίαση γιδοπροβάτων, 1906-1912

Του Μιχάλη Σόβολου

Μελέτη μιας σειράς συμβολαιογραφικών εγγράφων αποκαλύπτει ενδιαφέρουσες πτυχές από τη ζωή των κτηνοτρόφων προγόνων μας εδώ και παραπάνω από εκατό χρόνια στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Πρωτοδημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα «Το Γεράκι», αρ. φυλ. 18 (195), Δεκέμβριος 2018.

Σε συμβολαιογραφικά έγγραφα της περιόδου 1906-1912 συχνά συναντάμε από τη μια ένα έμπορο ή κτηματία, κάτοικο Γερακίου η γειτονικών χωριών, και από την άλλη πλευρά έναν βοσκό, να μεταβαίνουν μαζί στον τότε συμβολαιογράφο του Γερακίου, Ιωάννη Μοιρόπουλο[1], για να συντάξουν συμβόλαιο (μισθωτήριο) που αφορούσε σε ενοικίαση γιδοπροβάτων.

Συνηθιζόταν στα χρόνια εκείνα, άντρες, και -σε λίγες περιπτώσεις- χήρες γυναίκες[2], συνήθως εγγράμματοι και με υψηλή οικονομική επιφάνεια, να αγοράζουν έναν αριθμό ζώων που συχνά έφτανε το πολύ μεγάλο κοπάδι[3]. Τα ζώα αυτά τα παρέδιδαν σε τσοπάνηδες να τα βόσκουν για συγκεκριμένα χρόνια, με τη συμφωνία να μοιράζουν κάθε χρόνο τα εισοδήματα που θα προέκυπταν[4]. Πριν παραδώσουν τα ζώα, οι αγοραστές φρόντιζαν να εξασφαλίζουν – με ενοικίαση - νερό για το πότισμά τους (στέρνες), τα χειμερινά και θερινά λιβάδια για τη βόσκηση («λιβαδιάτικα») και σε ορισμένες περιπτώσεις τα χειμωνιάτικα και καλοκαιρινά μαντριά («στανιάτικα»)[5].

Στο συμβόλαιο αναγραφόταν ο ακριβής αριθμός των γιδοπροβάτων που παραδίδονταν, καθώς και κάποια στοιχεία, που προσδιόριζαν την ηλικίατους:
«ο Ιωάννης Δ. Κ. Μαλαβάζος από την Καρίτσα (1910), παρέδωσε προς φύλαξη στον Δημήτριο Γ. Σαρρή από το Νιοχώρι 250 αιγοπρόβατα, …ήτοι 34 αίγας πρωτογέννους, 30 τεσσάρων γεννών, 5 προβάτας τριτογέννους, 37 βετούλια…»[6].
«… Ο Παναγιώτης Σωτ. Νίκιας κάτοικος Σκαλίτσας Γερακίου, παρέλαβε [το 1906] από τον Ιωάννη Αδ. Κοσκινά …. κι έναν τράγον πρωτόκουρον…»[7].

Στην περίπτωση που μέσα στο κοπάδι βρίσκονταν και βόδια, αναγραφόταν το χρώμα και προσδιοριστικά στοιχεία του ύψους τους, όπως τα «…δύο βόδια χρώματος μαύρου και μέτριου αναστήματος…», τα οποία ο Κοσμίτης Γεώργιος Κύλαβος παρέδωσε το 1910 στον Γεώργιο Λυμπέρη από το Φιλίσι[8].

Οι τσοπάνηδες, αγράμματοι άνθρωποι, κατοικούσαν με τις οικογένειές τουςσε τόπους περιφερειακά[9] των χωριών, αναλάμβαναν τη φύλαξη και τη διατήρηση του κοπαδιού «ως επιμελείς κύριοι, συνετοί και φρόνιμοι ποιμένες» και απαγορευόταν σε όλη τη διάρκεια της μίσθωσης να το ενώσουν με άλλο, είτε δικό τους είτε ξένο[10]. Καθ΄ όλη τη διάρκεια που είχαν στην επιμέλειά τους τα ζώα, έπρεπε να πληρώνουν τους ετήσιους φόρους, ολόκληρους ή τους μισούς – ανάλογα με τη συμφωνία -, ενώ μια άλλη βασική τους υποχρέωση ήταν η φροντίδα, ώστε τα ζώα να μην προξενήσουν ζημιές σε ξένα λιβάδια ή αγρούς, γιατί κάθε πρόστιμο το πλήρωναν οι ίδιοι και όχι οι ιδιοκτήτες. Οι τσοπάνηδες, επίσης, πλήρωναν τα έξοδα των δικηγόρων και των δικών που αφορούσαν σε ζημιές, ανεξαρτήτως αν στις δίκες αυτές δεν παρίσταντο οι ίδιοι αλλά οι ιδιοκτήτες.

Τα συμβόλαια μάς πληροφορούν ότι οι μισθώσεις γιδοπροβάτων διαρκούσαν, κυρίως, από 3 έως 7 χρόνια. Ο τσοπάνης, σε όλο αυτό το διάστημα, βρισκόταν υπό τη διαρκή επιτήρηση του ιδιοκτήτη χωρίς να μπορεί να πουλήσει οτιδήποτε αν προηγουμένως δεν λάμβανε τη συγκατάθεσή του[11]. Τα έσοδα, που προέρχονταν από την πώληση τυριού και μαλλιού, τα μοιράζονταν εξίσου κάθε χρόνο. Αν όμως προηγουμένως είχαν συμφωνήσει να νοικιάσουν από κοινού λιβάδια και μαντριά έπρεπε να πληρώσουν πρώτα αυτά από τα έσοδα και μετά να διανείμουν ό,τι περίσσευε.[12] Κάθε χρόνο, επίσης, μοιράζονταν εξίσου τους αρσενικούς γόνους του κοπαδιού. Τα θηλυκά αρνοκάτσικα συνήθως συμφωνούσαν να μην τα πωλούν, με σκοπό την αύξηση του κοπαδιού[13].

Εκτός από τα μισιακά εισοδήματα, γίνονταν και συμφωνίες για πληρωμή του ιδιοκτήτη μόνο σε είδος. Για αυτό μας πληροφορεί το συμβόλαιο 6252 της 17ης Ιανουαρίου 1911: Ο κτηματίας Γεώργιος Β. Δουρδής από τον Κοσμά παρέδωσε «21 προβάτας και 3 κριούς, εν υγιά και καλή καταστάσει», στον συγχωριανό του Γεώργιο Ι. Βασιλείου, να τα φυλάει και να τα φροντίζει για 4 χρόνια. Ο Βασιλείου ήταν υποχρεωμένος την πρώτη Μαΐου κάθε έτους να αποδίδει στον Δουρδή 24 οκάδες νωπού τυριού, 8 οκάδες μαλλί και 2 αρνιά. Αν καθυστερούσε τα παραπάνω, έπρεπε να πληρώσει τον Δουρδή 1 δραχμή και 20 λεπτά για κάθε οκά τυριού, 2 δραχμές και 50 λεπτά για κάθε οκά μαλλιού και 8 δραχμές για κάθε αρνί[14]. Στη λήξη δε της τετραετίας, ο Βασιλείου ήταν υποχρεωμένος να αποδώσει στον Δουρδή τα απολύτως ίδια (σε αριθμό, γένος, ηλικία και γέννες) ζώα, κι αν δεν υπήρχαν να πληρώσει το συμφωνημένο τίμημα, κι αν δεν υπήρχε κι αυτό, τότε ο εκμισθωτής θα προέβαινε στη διεκδίκηση ακίνητης περιουσίας του μισθωτή. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι οι μισθώσεις αυτού του είδους ονομάζονταν «σιδηρές μισθώσεις» με τη σημειολογία – και τη φρασεολογία μέσα στα συμβόλαια -, τα ζώα να παραμείνουν «σιδηροκέφαλα τουτέστιν αχάλαστα και άψοφα ή αγήρατα κι αθάνατα».

Επίσης, συμφωνίες γίνονταν για φύλαξη γιδοπροβάτων με ετήσιο μισθό. Το1911 ο Γερακίτης έμπορος Αθανάσιος Γ. Πουλίτσας παρέδωσε 119 πρόβατα στον Κωνσταντίνο Σταμ. Καρτσιδήμα, κάτοικο Τσασίου, να τα φυλάει για πέντε συνεχή χρόνια, «αντί συμπεφωνημένου μισθώματος 100 δραχμών ετησίως»[15]. Μισθό 150 δραχμών έπαιρνε το 1911 και ο Ηλίας Τσερμπής, κάτοικος Βρονταμίτικης Ντελεκούς, που ανέλαβε για 3 χρόνια τα πρόβατα της Καριτσιώτισσας Διαμάντως Τούντα.

Με μισθό πληρώνονταν, τέλος, όσοι αναλάμβαναν τη φύλαξη κοπαδιών για ένα μόνο χρόνο. Ο Ιωάννης Φασμούλος έβοσκε τα 140 γιδοπρόβατα του Στυλιανού Ζερβού αντί μισθού 450 δραχμών.[16] Το ίδιο και ο Γερακίτης Γεώργιος Θ. Τσολομίτης: το 1907 ανέλαβετα 341 γίδια και τις 112 προβατίνες της Γερακίτισσας Αντωνίτσας Παππαϊωάννου χήρας Σωτηρίου με μισθό 300 δραχμών, «υποσχόμενος ίνα φυλάττη μετά των λοιπών μελών της οικογενείας του, επιμελήται και ποιμαίνη το ποίμνιον ως συνετός ποιμήν και υπό τας εμπνεύσεις και οδηγίας της κατόχου, νομέως και κυρίας του ποιμνίου…»[17].

Τελειώνοντας, το βέβαιο είναι ότι κανένα συμβόλαιο της εποχής που μελετήσαμε δεν διασφάλιζε τον βοσκό σε περίπτωση κακοτυχίας, όπως μια αρρώστιας που θα έβρισκε το κοπάδι. Αντίθετα, ο ιδιοκτήτης, ως εγγράμματος και πιο «ξύπνιος» πάντοτε διασφάλιζε τον εαυτό του, ακόμη και στην περίπτωση του θανάτου του. Επίσης, συνδυάζοντας τα έγγραφα με άλλα της ίδιας περιόδου (π.χ. δικαστικά και έγγραφα πλειστηριασμών), διαπιστώσαμε πως δεν έλειπαν οι επιτήδειοι που έχοντας «δέσει» με συμβόλαια τούς αδαείς κι αγράμματους τσοπάνηδες, καθιστούσαν τους τελευταίους διαρκώς χρεωμένους, δεσμευμένους στους «κυρίους» τους να τους παρέχουν πολυχρόνιες υπηρεσίες χωρίς όφελος. Από την άλλη πλευρά, οι προφορικές μαρτυρίες που συλλέξαμε έκαναν λόγο και για τσοπάνηδες οι οποίοι, την ώρα της μοιρασιάς, φρόντιζαν να παρουσιάζουν όσα γιδοπρόβατα έκριναν οι ίδιοι σωστό…

Εμείς, πάντως, τη μικρή αυτή εργασία, την αφιερώνουμε σε εκείνους τους ταπεινούς «ξωμάχους» και στις οικογένειές τους που τήρησαν απαρέγκλιτα τις συμφωνίες τους και πορεύτηκαν τίμια, αποκομίζοντας τα κανονικά, τα λίγα ή και τα ελάχιστα οφέλη.

[1]Συμβολαιογράφος του Γερακίου από το 1906. Το αρχείο του συγκροτείται από 30997 συμβόλαια της περιόδου 1906-1950 κι έχει κατατεθεί στην Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους – Αρχείων Ν. Λακωνίας

[2] Όπως η Καριτσιώτισσα Διαμάντω Τούντα και η Γερακίτισσα Αντωνίτσα Παππαϊωάννου που θα αναφερθούν παρακάτω.

[3] Όπως τα 360 γιδοπρόβατα που ανέλαβε ο Κοσμίτης Δημήτριος Ι. Κορμπάκης το 1911, που ανήκαν στον Καριτσιώτη Γεώργιο Κ. Κρητικό (Συμβ. 6841, 17/6/1911), ή τα 419 γιδοπρόβατα του Κοσμίτη Γεωργίου Ι. Σάρρου που τα ανέλαβε το 1909 ο ,επίσης, Κοσμίτης Ιωάννης Γ. Πήλιουρας (Συμβ. 3785, 7/4/1909).

[4] Η πιο συνήθης συμφωνία ήταν η διανομή του εισοδήματος στο μισό. Υπάρχουν βέβαια και οι συμφωνίες πληρωμής σε είδος, όπως και οι ετήσιες μισθώσεις ζώων με την καταβολή μισθού στον φύλακα των ζώων. Βλ. παρακάτω.

[5]Συμβ. 5587, 8/8/1910, όπου η συμφωνία μεταξύ των Καριτσιωτών Χρήστου Ι. Βλάχου και Παναγιώτη Τούντα.

[6] Συμβ. 5310, 7/5/1910.

[7] Συμβ. 702, 10/10/1906

[8] Συμβ. 5306, 6/5/1910.

[9] Στην περίπτωση του Γερακίου, τους βλέπουμε να δηλώνουν κάτοικοι Κακαβουρίου, Σκαλίτσας, Βελωτά.

[10]Ενδεικτικά, βλ. Συμβ. 2210, 7/11/ 1907.

[11] Αν γινόταν πώληση χωρίς την «εντολή» του ιδιοκτήτη, ο τελευταίος διέλυε μονομερώς τη μίσθωση, άνευ δικαστικής μεσολάβησης, ενώ οι φύλακες αποβάλλονταν και συγχρόνως έχαναν κάθε δικαίωμα αποζημίωσης γιακάθε εργασία που μέχρι τότε είχαν παράσχει.

[12] Έτσι συμφώνησαν οι Κοσμίτες Γεώργιος Ι. Σταϊκόπουλος (ιδιοκτήτης) , η «ποιμαινίς και τα γυναικεία έργα επαγγελλομένη» Χριστίνα χήρα Λάμπρου Β. Βουρβουριώτη και ο «ποιμήν», γιος της,Θεόδωρος Λ. Β. Βουρβουριώτης (Συμβ. 2210, 7/11/ 1907).

[13] Ενδεικτικά, βλ. Συμβ. 4044, 2/71909: 300 αιγοπρόβατα αναλαμβάνει ο Γεώργιος Δ. Χριστάκης από τα Νιάτα, που ανήκαν στον Ευάγγελο Δ. Σακελλαρίου από το Αλεποχώρι με τη συμφωνία τη διανομή των εισοδημάτων ετησίως, αλλά και τη διατήρηση των «θηλέων αιγιδίων και αμνάδων προς αύξηση του ποιμνίου».

[14] Συμβ. 6252, 17/1/1911.

[15] Συμβ. 7281, 3/9/1911.

[16]Συμβ. 7436, 7/10/1911.

[17] Συμβ. 967, 5/1/1907.

Wretched condition of road leading to Karitsa only five months after major repairs

This is a most disappointing development, no doubt for the local authorities, but most devastatingly for the people of Karitsa.

Stretches of the road leading to Karitsa, left unrepaired for more than two years after the floods of September 2016 and eventually only fixed last October following protracted protests, suffered major damage yet again during the last downpours a month back. The most treacherous point is the little bridge at Zavrena.

One wonders, how well were the works carried out in the first place, only a matter of five months ago? Are the subcontractors at all liable? What oversight existed and what are the implications for the local authorities and the Municipality? Finally, for how long, this time round, will the residents of Karitsa have to wait before the road is repaired? Surely not another two years!

Given the controversial history of the case, it is imperative that the municipal authorities reassure locals, firstly that the road will be repaired in good time, and secondly make public the timetable for all the required repairs.

If the poor, dithering, ineffectual process employed last time is repeated, it may well reinforce the view among some that the village is indeed neglected and is not paid the attention it deserves by either the local authorities of the Municipality in Skala or the relevant authorities of the Prefecture in Sparti.

Regrettably, it does not bode well, if, as is alleged, the most senior member of the local municipality has never ever, most notably after assuming office some 16 months ago, visited Karitsa, one of only 25 communities in his jurisdiction.

Our village is only seeking its rightful share of maintenance, interest and resourcing from the Municipality of Evrotas; no more, no less!

And so, we wait and hope!

Πέντε μήνες μετά την αποκατάσταση ο δρόμος της Καρίτσας πάλι στα κακά του χάλια

Πρόκειται για ζήτημα οπωσδήποτε πολύ απογοητευτικό για τις τοπικές αρχές , αλλά όπως κι αν έχει το πράγμα σίγουρα περισσότερο ζωτικής σημασίας για τους ντόπιους χωριανούς.

Κομμάτια του δρόμου προς την Καρίτσα, που είχαν αφεθεί κατεστραμμένα για περισσότερο από δύο χρόνια ως αποτέλεσμα των πλημμυρών του Σεπτεμβρίου 2016 και που τελικά επιτέλους μετά από πολλές διαμαρτυρίες αποκαταστάθηκαν τον περασμένο Οκτώβρη, έχουν ξανά υποστεί ζημιές από τις τελευταίες νεροποντές πριν ένα περίπου μήνα. Το πιο ύπουλο σημείο πάλι είναι το γεφυράκι στην Ζάβραινα.

Αναρωτιέται κανείς, πρώτα πρώτα, πόσο καλά έγινε η δουλειά πριν από πέντε μήνες; Ευθύνονται καθόλου οι εργολάβοι; Τι εποπτεία υπήρχε και ποιες είναι οι συνέπειες για τις τοπικές αρχές και το Δήμο; Τέλος, πόσο καιρό, αυτή τη φορά, θα πρέπει οι κάτοικοι της Καρίτσας να περιμένουν να αποκατασταθεί ο δρόμος; Σίγουρα όχι άλλα δύο χρόνια!

Δεδομένης της αμφιλεγόμενης ιστορίας της υπόθεσης, είναι επιτακτική ανάγκη οι δημοτικές αρχές να επαναβεβαιώσουν τους ντόπιους, πρώτον ότι ο δρόμος γρήγορα θα ξαναφτιαχτεί, και δεύτερον να δημοσιοποιήσουν το χρονοδιάγραμμα όλων των απαιτούμενων επισκευών.

Αν η κακή, αργή, αναποτελεσματική διαδικασία από την τελευταία φορά επαναληφθεί μπορεί να ενισχύσει την άποψη ορισμένων ότι το χωριό είναι πράγματι παραμελημένο και ότι τόσο οι τοπικές αρχές του Δήμου στη Σκάλα όσο και οι αρμόδιοι φορείς και αρχές του Νομού στη Σπάρτη δεν του δίνουν την προσοχή που του αρμόζει.

Δυστυχώς δεν αποτελεί καλό οιωνό ότι, αν, όπως υποστηρίζεται, ο ανώτερος τοπικός αξιωματούχος, ιδίως μετά την ανάληψη καθηκόντων εδώ και δεκάξι μήνες, δεν έχει επισκεφθεί ποτέ την Καρίτσα, ένα από τα μόλις 25 χωριά της δικαιοδοσίας του.

Το χωριό μας διεκδικεί το δίκαιο μερίδιο από την προσοχή, φροντίδα και πόρους του Δήμου Ευρώτα, ούτε περισσότερο, ούτε λιγότερο!

Περιμένουμε και ελπίζουμε!

Αναστασία Τούντα (1928-2019)

Σε ηλικία 91 ετών απεβίωσε χτες, Τρίτη 2 Απριλίου 2019, στην Σπάρτη,  η Αναστασία Τούντα, χήρα του αείμνηστου Σοφοκλή Τούντα.

Η κηδεία θα τελεστεί το Σάββατο 6 Απριλίου 2019 και ώρα 2:00 μ μ. στον Ιερό Ναό Ευαγγελίστριας στην Καρίτσα.
 
Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους.