Το Κάστρο του Γερακίου: Ένας Βυζαντινός Θησαυρός στους Πρόποδες του Πάρνωνα

Εκεί όπου ο μύθος συναντά τη μεσαιωνική πέτρα και η ιστορία ξετυλίγει αιώνες μέσα σε λίγα βήματα.

Στους νότιους πρόποδες του Πάρνωνα, το Κάστρο του Γερακίου υψώνεται σαν ένα ζωντανό υπαίθριο μουσείο. Φραγκικό στην απαρχή του, βυζαντινό στη δόξα του και γεμάτο θρύλους στην ψυχή του, συνεχίζει να μαγεύει τον επισκέπτη με τις εκκλησίες του, τα στενά του σοκάκια και το μοναδικό του τοπίο.

Ιστορική Αναδρομή

Η Φραγκική Ίδρυση – 1209

Το 1209, ο Γάλλος βαρόνος Γκυ ντε Νιβελέ έχτισε το κάστρο πάνω στον βράχο της αρχαίας μυκηναϊκής πόλης Γερόνθης. Στόχος του ήταν να ελέγχει αποτελεσματικά το προτεκτοράτο του, μέσα στην ήδη διαιρεμένη από τους Φράγκους Πελοπόννησο.
Το κάστρο αποτελούσε ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στον Μυστρά και τη Μονεμβασιά, εξυπηρετώντας ένα εντυπωσιακό σύστημα επικοινωνίας με φωτιές και καπνούς που ειδοποιούσε σε περίπτωση εισβολής.

Επιστροφή στους Βυζαντινούς – 1262

Μετά τη μάχη της Πελαγονίας (1259) και την αιχμαλωσία του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου, το κάστρο του Γερακίου παραδόθηκε στους Βυζαντινούς ως μέρος της συμφωνίας απελευθέρωσής του.
Ακολούθησε περίοδος εντυπωσιακής ακμής: οικοδομήθηκαν εκκλησίες, αναπτύχθηκε ο οικισμός και η περιοχή γνώρισε σπάνια άνθηση.

Τουρκοκρατία και Ενετοκρατία

Το 1463 το Γεράκι πέρασε στους Τούρκους, το 1469 στους Ενετούς και το 1568 επέστρεψε οριστικά στην Οθωμανική κυριαρχία. Αυτές οι διαδοχικές κατακτήσεις άφησαν τα σημάδια τους στην αρχιτεκτονική και στην ιστορική ταυτότητα του τόπου.

Το Κάστρο ως Υπαίθριο Βυζαντινό Μουσείο

Σήμερα, το κάστρο λειτουργεί ως ένα μοναδικό υπαίθριο μουσείο. Σκορπισμένες στις πλαγιές του λόφου σώζονται δέκα εκκλησίες που χρονολογούνται από τον 11ο έως τον 15ο αιώνα, καθώς και ακόμη είκοσι εκτός του κυρίως συμπλέγματος. Πρόκειται για έναν πραγματικό θησαυρό βυζαντινής τέχνης και λατρευτικής αρχιτεκτονικής.

Σημαντικά Μνημεία

• Άγιος Γεώργιος (11ος αι.)
  Με εμφανή φραγκικά στοιχεία και ένα εντυπωσιακό μαρμάρινο τέμπλο, φιλοξενεί την Παναγία «αριστεροκράτησα».

• Αγία Παρασκευή
  Σταυρεπίστεγη με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα σε τρία επίπεδα· πραγματικό στολίδι.

• Άγιος Σώζων & Άγιος Αθανάσιος
  Δύο από τα πιο αναγνωρίσιμα και καλοδιατηρημένα μνημεία του συγκροτήματος.

• Ζωοδόχος Πηγή
  Ξεχωρίζει για τις τοιχογραφίες με έντονο λευκό χρώμα – από τις ωραιότερες του κάστρου.

• Ταξιάρχες
  Με τη σπάνια τοιχογραφία της πτώσης της Ιεριχώ από τον Ιησού του Ναυή, στη δεύτερη κορυφή του κάστρου.

• Άγιος Δημήτριος, Αγία Θεοφάνεια, Προφήτης Ηλίας
  Αποτελούν επίσης σπουδαία δείγματα της βυζαντινής τέχνης της περιοχής.

Πώς πήρε το όνομά του το Γεράκι; Τρεις Εκδοχές

1. Από το πουλί “γεράκι” – το δυνατό και ανεξάρτητο αρπακτικό, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση.

2. Από την αρχαία Γερόνθη – πιθανή γλωσσική παράφραση του ονόματος της μυκηναϊκής πόλης.

3. Από την Ιεριχώ – μια νεότερη θεωρία που συνδέει το όνομα με την ισχυρή χριστιανική παράδοση και ιστορικές παραλληλίες.

Το Γεράκι Σήμερα

Το σύγχρονο Γεράκι αριθμεί περίπου 1.400 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Παρά τη μακραίωνη ιστορία του, παραμένει ένα ζωντανό, αυθεντικό χωριό.
Τα στενά σοκάκια, τα πέτρινα αρχοντικά, οι θολωτές πύλες και τα ερειπωμένα εκκλησάκια δημιουργούν μια ατμόσφαιρα που ταξιδεύει τον επισκέπτη κατευθείαν στον Μεσαίωνα.

Ένας τόπος όπου το παρελθόν ανασαίνει

Το μεσαιωνικό κάστρο, το πέτρινο τοπίο, οι βυζαντινές τοιχογραφίες και ο επιβλητικός Ταΰγετος συνθέτουν έναν μοναδικό φυσικό και αρχιτεκτονικό παράδεισο. Το Γεράκι δεν είναι απλώς μια στάση – είναι εμπειρία, μνήμη, και επαφή με τις ρίζες της λακωνικής ιστορίας.

Κείμενο: Ηλίας Χριστέας

Αλιευμένο από το Facebook

Roots of Resilience

 
Upon the slopes where Kalogeros gleams,

An ancient olive stirs from long-lost dreams.

Its trunk of years, three thousand, three hundred strong,

Has witnessed village life and centuries long.

From Castle Geraki, it stands in quiet might,

A guardian of the valley, steadfast in light.

But summer came in twenty-twenty’s heat,

And flames engulfed its branches, roots, and seat.

The villagers watched, hearts heavy with pain,

As smoke and ash lay down a blackened chain.

They thought it lost, their symbol of the past,

A history burned, perhaps to never last.

Yet deep within the scorched and fractured core,

A hidden spark of life began to soar.

Through Mother Nature’s unseen, gentle hand,

Green shoots appeared to bless the ravaged land.

A crown of hope atop the wounded tree,

A living emblem of resilience to see.

The leaves once gone, now shimmered fresh and bright,

A green embrace restoring lost delight.

The villagers came, their eyes wide with awe,

They whispered thanks for life’s unbroken law.

And if the earth gives second chances still,

What will we do to honour nature’s will?

Who will record this miracle so rare,

A photograph to show that life repairs?

To every Karitsiotis across the seas,

The image speaks of hope, of roots, of trees.

For even from the darkest, ash-strewn ground,

Life rises up, renewed, profound.

The olive stands, a lesson to impart,

That patience, care, and nature heal the heart.

So may we learn, while watching leaves unfurl,

To guard our heritage, this precious world.

Το Βοηθητικό Χέρι της Μάνας Φύσης Ξαναζωντανεύει την Ελιά των 3.300 Ετών στην Καρίτσα

«Στην καρδιά ενός πληγωμένου τοπίου, το χέρι της Μάνας Φύσης γράφει την πιο απίστευτη συνέχεια: εκεί όπου όλα έμοιαζαν νεκρά, η ζωή ξαναγίνεται πράσινο στεφάνι.»

Στην Καρίτσα, στα βάθη των πλαγιών του Καλόγερου, στα χωράφια της Ζάβραινας, εκεί όπου μέχρι πέντε χρόνια πριν η υπεραιωνόβια ελιά περήφανα κοίταζε ψηλά το αγέρωχο κάστρο, το δέντρο-σύμβολο του χωριού μοιάζει να γράφει ένα απίστευτο καινούργιο κεφάλαιο στην ιστορία του. Τριάντα τρεις αιώνες πίσω του και κορμό δεκατριών μέτρων και κάτι, κι όλοι πίστεψαν πως μετά τη φωτιά του Αυγούστου του 2020 είχε χαθεί για πάντα. Μα να που, σαν να μιλάει η ίδια η φύση, θαύμα ξαναζωντανεύει, ίσως να αναζωογονείται χάρη στο αόρατο χέρι της Μάνας Φύσης

Ένα μνημείο αιώνων στις φλόγες

Το καλοκαίρι του 2020, φλόγες τύλιξαν το ιστορικό δέντρο, καταστρέφοντας το φύλλωμα και καίγοντας βαθιά τον κορμό του. Οι χωριανοί ένιωσαν να χάνεται ένα κομμάτι της ιστορίας τους. Το δέντρο που είχε αντέξει τρεις χιλιετίες φαινόταν πλέον νεκρό, θαμμένο κάτω από τις στάχτες και τη σιωπή.

Η αθέατη μάχη για ζωή

Κι όμως, παρά τη φαινομενική καταστροφή, η ελιά δεν παραδόθηκε. Βαθιά μέσα στον μαυρισμένο κορμό της, μια σπίθα ζωής επέμεινε να υπάρχει. Σιγά-σιγά, σχεδόν διστακτικά, άρχισε να εμφανίζει πράσινα βλαστάρια, η φύση έδειξε ότι δεν είχε πει ακόμη την τελευταία της λέξη.

Η αναγέννηση γίνεται ορατή

Σήμερα, οι πρώτες ενδείξεις της αναγέννησης προκαλούν ενθουσιασμό και δέος. Το νέο φύλλωμα απλώνεται ξανά πάνω από τις πληγές του κορμού, σαν πράσινο στεφάνι ελπίδας. Εκεί που πριν υπήρχε μόνο κάρβουνο, τώρα εκτείνεται ξανά ζωή, επίμονη και δυνατή. Το θαύμα μοιάζει να παίρνει σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια των χωριανών.

Ένα ζωντανό μάθημα αντοχής και μνήμης

Η ανάκαμψη της ελιάς δεν είναι μόνο μια οικολογική ή αισθητική επιτυχία. Μας θυμίζει ότι οι ρίζες μας, είτε ανήκουν στη χλωρίδα, στην πανίδα ή στον άνθρωπο, κρατούν ιστορίες αιώνων· ότι η φύση επιμένει· και ότι ορισμένα μνημεία του τόπου αντιστέκονται στην απώλεια, ακόμη κι όταν όλα δείχνουν χαμένα.

Πώς θα απαθανατίσουμε και πώς θα διαφυλάξουμε αυτό το θαύμα;

Το πιο συγκινητικό κομμάτι της ιστορίας μένει τώρα: κάποιος θα σταθεί μπροστά στο αρχαίο δέντρο, θα σηκώσει μια φωτογραφική μηχανή και θα καταγράψει την αναγέννησή του. Η εικόνα θα ταξιδέψει σε όλους τους Καριτσιώτες ανά τον κόσμο, σε όσους νοσταλγούν τον τόπο τους, σε όσους θυμούνται τις ρίζες τους, σε όσους συνεχίζουν να πιστεύουν στο μέλλον.

Αυτή η φωτογραφία δεν θα είναι απλώς ντοκουμέντο. Θα είναι μια σιωπηλή υπενθύμιση ότι ακόμη κι από το πιο σκοτεινό, καμένο χώμα, η ζωή βρίσκει τον τρόπο να ξανασηκώνεται, να πρασινίζει και να συνεχίζει. Και αν η φύση, όπως πάντα, προσφέρει μια δεύτερη ευκαιρία, το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι το εξής: τι θα κάνουμε εμείς οι χωριανοί, οι άνθρωποι για να την τιμήσουμε και να την προστατεύσουμε;

Ανεμογεννήτριες στον Πάρνωνα: Έντονη ανησυχία και αγανάκτηση στη Νότια Κυνουρία

 «Μια φωτογραφία του βουνού όπως είναι. Ίσως η τελευταία.»

Με έντονη ανησυχία και αγανάκτηση παρακολουθούν οι κάτοικοι της Νότιας Κυνουρίας τις εξελίξεις γύρω από την εγκατάσταση 34 ανεμογεννητριών στην κορυφογραμμή πάνω από την Καρίτσα, από τον Κοσμά έως την Κουνουπιά και το Μαρί. Ο γνωστός ντόπιος ορειβάτης και πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαριού, Σωτήρης Σκεύης, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου με λόγια που αποτυπώνουν την αγωνία για το μέλλον του Πάρνωνα.

«Από τις τελευταίες φωτογραφίες που βλέπουμε το βουνό ανέγγιχτο»
Σε πρόσφατο μήνυμά του, ο Σωτήρης Σκεύης υπογράμμισε ότι οι εικόνες του βουνού, όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, ενδέχεται σύντομα να αποτελούν παρελθόν: «Δυστυχώς αυτή είναι από τις τελευταίες φωτογραφίες που βλέπετε το βουνό ανέγγιχτο», σημείωσε με εμφανή θλίψη.

Σύμφωνα με τον ίδιο, το κυβερνητικό πλαίσιο έχει δώσει το πράσινο φως για την τοποθέτηση δεκάδων ανεμογεννητριών, έργο που, όπως αναφέρει, απειλεί τα δάση και το φυσικό τοπίο της περιοχής. «Το καθεστώς… έχει δώσει άδεια να καταστρέψουν τα δάση και να εγκαταστήσουν 34 ανεμογεννήτριες», τονίζει, δείχνοντας την κορυφογραμμή πίσω του.

Διαμαρτυρίες κατοίκων στις 29 Νοεμβρίου 2025
Η αντίδραση των κατοίκων υπήρξε άμεση. Στις 29 Νοεμβρίου 2025, κάτοικοι από όλη τη Νότια Κυνουρία συγκεντρώθηκαν και διαμαρτυρήθηκαν κατά της εκτέλεσης του έργου, προσπαθώντας να σταματήσουν ό,τι θεωρούν καταστροφικό για τον τόπο τους.

Παρ’ όλα αυτά, ο Σκεύης επισημαίνει πως ο αγώνας τους συχνά φαίνεται άνισος: «Όσο και αν φωνάζουν οι πολίτες, δεν θα χαλάσουν τα έργα των μεγαλοκαρχαριών και της συμμορίας που κυβερνά», λέει με πικρία, συγκρίνοντας μάλιστα την κατάσταση με το πασχαλινό σφάξιμο: «Κανένα αρνί όσο δυνατά και αν βέλαζε δεν γλίτωσε…».

Ένας αγώνας που συνεχίζεται
Η υπόθεση των ανεμογεννητριών στον Πάρνωνα συνεχίζει να διχάζει και να κινητοποιεί. Η τοπική κοινωνία δείχνει αποφασισμένη να υπερασπιστεί το φυσικό της περιβάλλον, ενώ φωνές όπως του Σωτήρη Σκεύη αποτυπώνουν τη βαθιά ανησυχία για το μέλλον του βουνού.

Το επόμενο διάστημα αναμένεται κρίσιμο, καθώς ο διάλογος ανάμεσα στις τοπικές κοινωνίες, το κράτος και τα επιχειρηματικά συμφέροντα εισέρχεται σε νέα, πιο έντονη φάση.

Αγγελής Χαγιάς (1939-2025)

Με βαθιά θλίψη ανακοινώνουμε την εκδημία του Αγγέλη Χαγιά, ο οποίος έφυγε από τη ζωή τις πρώτες ώρες της Παρασκευής, 28 Νοεμβρίου 2025,  στην Αδελαΐδα, σε ηλικία 86 ετών.

Ο Αγγελής γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1939 στην Καρίτσα και μεγάλωσε στην Καρίτσα και στο Βλαχιώτι Λακωνίας. Σε ηλικία 25 ετών μετανάστευσε στην Αυστραλία, όπου έφθασε στις 22 Φεβρουαρίου 1965, δημιουργώντας εκεί τη ζωή και την οικογένειά του.

Η κηδεία θα τελεστεί την Τετάρτη, 3 Δεκεμβρίου 2025, στις 11:00 π.μ., στην Εκκλησία Αγίου Γεωργίου στο Θέμπαρτον. Η ταφή θα πραγματοποιηθεί στο Κοιμητήριο Σεντένιαλ Παρκ.

Η απώλειά του αφήνει μεγάλο κενό στις καρδιές της οικογένειας, των συγγενών, των συγχωριανών και όλων όσων είχαν την τιμή να τον γνωρίσουν.

Αφήνει πίσω τη σύζυγό του Αλκιθέα, τα πέντε παιδιά του, τα επτά αγαπημένα εγγόνια του και το πρώτο του δισέγγονο.

Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του.

Αιωνία του η μνήμη.